23/02/2021
Το κέντρο Φ έχει την τιμή να δημοσιεύσει πρώτο, το πόνημα του Κωνσταντίνου Τάταρη "Περί Πολιτισμού".
Πρόκειται για μία μελέτη για τον Πολιτισμό, χωρισμένη σε πέντε ενότητες. Σε κάθε ανάρτηση, ξεκινώντας από σήμερα, θα δημοσιεύεται και μία ενότητα.
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Β. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Γ. "ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΤΑ ΕΘΝΗ ΚΑΙ ΑΥΤΑ ΜΟΝΑΧΑ" (;)
α) Έθνος και Πολιτισμός
β) Αυτοκρατορία και Πολιτισμός
Δ. Η ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΙΔΕΑ
α) Σώμα και μηχανή.
β) Ιεραρχία και διαλεκτική.
Ε. ΕΘΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
α) Επιτροπή Εθνικού Πολιτισμού.
β) Κυρίαρχα πολιτισμικά πρότυπα.
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά μετά την αποκαλούμενη "Μεταπολίτευση", η ελληνική πραγματικότητα βιώνει μια ασφυκτική αίσθηση παρακμής σε όλα τα επίπεδα: πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό. Ο προ της "Μεταπολίτευσης" παλαιός πολιτικός κόσμος, επανήλθε με "καινούργια κόμματα", δηλαδή ένα επιφανειακό σοβάτισμα και διατηρώντας στο ακέραιο τα νοσηρά χαρακτηριστικά του: πελατειακή αντιμετώπιση των πολιτών (το "μαζί τα φάγαμε", αυτή η απίστευτου κυνισμού παραδοχή του Θεόδωρου Πάγκαλου, δείχνει την παλαιοκομματική νοοτροπία της παρακμής), εκμαυλισμός της κοινωνίας (με νέα καταναλωτικά "ήθη", πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς), καπηλεία της ιερής έννοιας του Έθνους (από την καθεστωτική δεξιά), ή σχετικοποίησή του ή ακόμα και υποκατάστασή του από διεθνιστικές ιδεοληψίες της δεκάρας (από την πάσης φύσεως αριστερά), διάρρηξη και των τελευταίων κοινοτικών δεσμών της Ενορίας, της γειτονιάς και της οικογένειας, περαιτέρω εισαγωγή και εδραίωση πολιτικών προτύπων ασύμβατων με την ελληνική πολιτική παράδοση.
Στο κοινωνικό επίπεδο έχουμε την ανυπαρξία τόσο μιας πραγματικής "ελίτ", όσο και μιας υγιούς "βάσης". Ως "ελίτ" νοήθηκαν τα δύσοσμα σαλόνια των πλουτοκρατών και οι κοινωνικά ανερχόμενοι μεγαλοαστοί. Αυτή η "αριστοκρατία του χρήματος" και με τα νέα της τζάκια τους μεγαλοεργολάβους που έγιναν και καναλάρχες και ιδιοκτήτες ΠΑΕ, επειδή μισούσε την αληθινή αριστοκρατία του πνεύματος έγινε ομογάλακτη των παλαιοπολιτικών. Η δε "βάση" δέχτηκε αδιαμαρτύρητα τον εκμαυλισμό και την εκπροσώπησή της από τα κόμματα-εταιρείες και εργασιακά εκπροσωπήθηκε από τους επαγγελματίες συνδικαλιστές, που συμπλήρωναν τους επαγγελματίες πολιτικούς.
Ο πολιτισμός ποδηγετήθηκε είτε από τους "διανοούμενους" της αριστεράς είτε από "ιδρύματα" νεόπλουτων που ήθελαν ως ματαιόδοξοι να έχουν και ένα "πνευματικό πρόσημο". Ευτυχώς, φωτεινές εξαιρέσεις στον πολιτισμό υπήρξαν (π.χ. στην ζωγραφική ο Τσαρούχης, στην ποίηση ο Ελύτης, κ.ά.), όμως ως μονάδες που δεν συγκροτήθηκαν σε σώμα με ξεκάθαρο πρόσημο και στόχους (όπως, για παράδειγμα, "Η γενιά του '30") κι έτσι δεν μπόρεσαν να παρέμβουν ουσιαστικά στην ανάσχεση της παρακμής.
Μετά το "Μνημόνιο" (δηλαδή και την τυπική, ηθική, πολιτική και οικονομική χρεωκοπία), η ασφυξία πήρε τα χαρακτηριστικά είτε της ατομικής κατάθλιψης είτε της συλλογικής οργής. Η οργή ήταν αδιέξοδη. Δεν υπήρξε μια πολιτική και πνευματική πρωτοπορία, μια αληθινή ηγεσία, που να δώσει δημιουργική διέξοδο, ώστε ένα νέο ρωμαλέο κίνημα να συγκροτηθεί, ένα κίνημα απαλλαγμένο από τα στερεότυπα της μεταπολιτευτικής περιόδου• γι' αυτό και χειραγωγήθηκε θαυμάσια από τους νέους δημαγωγούς και εν τέλει εκτονώθηκε άδοξα. Η όποια συγκρουσιακή διάθεση με τις ποικιλώνυμες ψευδοελίτ "αφυδατώθηκε" από το ουσιαστικό περιεχόμενό της και τις δήθεν "αμεσοδημοκρατικές" φιέστες της πλατείας Συντάγματος.
Στην όχι δυτική αλλά εκδυτικισμένη Ελλάδα, ακόμα και η συλλογική ορμή είχε ατομοκεντρικά χαρακτηριστικά. Στην εκδυτικισμένη Ελλάδα, όπως πολύ όμορφα ανέφερε κάποιος, "ακόμα και η οργή δεν κοινωνείται", με αποτέλεσμα η κατάθλιψη να είναι αυτή που τελικά θα κυριαρχήσει. Το όποιο πολιτικό στοίχημα λοιπόν, δεν είναι το σοβάτισμα του ετοιμόρροπου κτηρίου, αλλά η εκ βάθρων αλλαγή.
"ΑΡΧΙΖΕΤΕ ΤΟ ΚΑΘΕ ΤΙ:
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ
ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΖΑ
ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙ.
ΜΗΝ ΚΡΕΜΑΤΕ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΕΓΗ ΞΕΠΑΤΩΜΕΝΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ, ΣΤΕΡΕΕΣ ΣΚΑΛΩΣΙΕΣ• ΘΑ ΓΚΡΕΜΙΣΘΕΙΤΕ ΜΑΖΥ ΤΟΥΣ.
ΜΑΖΥ ΤΟΥ ΚΑΙ ΣΕΙΣ ΜΑΖΥ.
ΑΡΧΙΖΕΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ.
ΜΗΝ ΑΡΧΙΖΕΤΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΜΗ ΧΑΝΕΣΘΕ ΠΡΩΤΑ ΣΤΙΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ.
ΟΛΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΝΑ ΛΥΘΟΥΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΤΕΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ, ΝΑ ΞΑΝΑΛΥΘΟΥΝ ΟΛΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ.
ΚΑΙ ΟΛΑ ΜΑΖΥ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΟ ΟΛΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΟΥ ΔΙΑ ΝΑ ΛΥΘΗ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΑΝΑΤΕΘΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ". (Περικλής Γιαννόπουλος, Έκκλησις προς το Πανελλήνιον Κοινόν -1. Θέσις του ελληνικού προβλήματος).
Συμφωνώ με τη διατύπωση, ότι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα παρακμής του ελλαδικού κράτους, είναι ότι στα διακόσια χρόνια ανεξαρτησίας δεν κατέστη ικανό να παράξει (ή εντός αυτού να παραχθεί) "μια πρωτότυπη ελληνική θεωρία που να είναι, παράλληλα, δεκτική εξαγωγής" (Δημήτρης Κιτσίκης), δηλαδή μια "θεωρία" που διατηρώντας αναλλοίωτη την ελληνική ταυτότητα, να είναι σε θέση να εμπνεύσει, ακόμα και να καταστεί σημείο αναφοράς για μη Έλληνες.
Η ανωτέρω διαπίστωση είναι πολύ σοβαρή, εάν λάβουμε υπ' όψη ότι το Ελληνικό Πνεύμα πάντοτε χαρακτηριζόταν από πρωτοτυπία, συνθετική ικανότητα και τη δυνατότητα παραγωγής φιλοσοφικών, αισθητικών, πολιτικών κ.ά. "μοντέλων", που όχι ως κλειστά, στερεοτυπικά σχήματα, αλλά ως δυναμικά "Σημεία Αναφοράς", όχι μόνο ανταποκρίνονταν στις ανάγκες και αναζητήσεις του Έλληνα Ανθρώπου, αλλά λειτουργούσαν και για μη Έλληνες -το λιγότερο- ως "Οδοδείκτες" για μια ασφαλή πορεία στο "χάος του κόσμου".
Παράδειγμα: Ο Πλάτων υπήρξε Έλληνας φιλόσοφος και η φιλοσοφία του πρωτότυπα ελληνική, απευθυνόμενη στους Έλληνες• εντούτοις, υπήρξαν και υπάρχουν Άγγλοι, Γάλλοι, Γερμανοί κ.λ.π. "Πλατωνιστές", όχι απλά ως αναγνώστες ή μελετητές, αλλά ως άνθρωποι που υιοθέτησαν τον "Πλατωνισμό" τόσο ως "μεταφυσική" όσο και ως "Πολιτεία".
Για να μην εξαντληθούμε όμως σε συγκεκριμένες φιλοσοφικές σχολές και ρεύματα, ας επισημάνουμε ότι το Ελληνικό Πνεύμα στην ίδια την οντολογική του υπόσταση, από την Ελληνική Τραγωδία (χωρίς αυτήν δεν θα υπήρχε, για παράδειγμα, ο Σαίξπηρ, ο οποίος εξέφρασε το τραγικό θεατρικό πνεύμα στο σύγχρονο κόσμο), μέχρι την Ορθοδοξία (που είναι, βεβαίως, "Αποκεκαλυμμένη Αλήθεια" τουλάχιστον για όσους είμαστε Ορθόδοξοι, διαμορφώθηκε όμως ως "δόγμα" από τους Έλληνες Πατέρες), ήταν και πρωτότυπο και "δεκτικό εξαγωγής", διατηρώντας την "ιθαγένεια" και συνολική ταυτότητα -χωρίς, δηλαδή, να "διεθνοποιείται" θυσιάζοντας τα ταυτοτικά χαρακτηριστικά του.
Κι όμως... στον Εικοστό Αιώνα υπήρξαν πρωτότυπες πολιτικές θεωρίες, που διατηρώντας την "ταυτοτική" καταγωγή τους έγιναν "δεκτικές εξαγωγής", εξακολουθούν να "παράγουν" και να αποτελούν αντικείμενα της πολιτικής επιστήμης. Δεν έχει σημασία αν απαξιώθηκαν, δεν αναφέρονται ως θετικά παραδείγματα, απλώς ως παραδείγματα: και για να μην παρεξηγηθούμε χωρίς λόγο, ας αναφέρουμε κατ' αρχάς τον Κινεζικό Μαοϊσμό. Η Μαοϊκή έκφραση του Κομμουνισμού υπήρξε μια πρωτότυπη κατασκευή, βασισμένη στην Κινεζική παράδοση του ολοκληρωτισμού [στην Κίνα υπήρξαν δύο "ιθαγενείς" πολιτικές παραδόσεις: η αριστοκρατική (Κομφουκιανισμός) και η ολοκληρωτική (Μοτισμός)¹ ως αντίδραση στην πρώτη• ο Μαοϊσμός είναι εξέλιξη του Μοτισμού, όχι του Μαρξισμού - Λενινισμού], προσαρμοσμένη στην κινεζική πραγματικότητα ("αγροτοκομμουνισμός"), δηλαδή "κάτι" που έγινε από Κινέζους για Κινέζους. Παρά την ταυτοτική κινεζική αναφορά, Μαοϊκοί υπήρξαν και εκτός Κίνας, ακόμα και εντός Ευρώπης (και Ελλάδας).
Το ίδιο -και ακόμη περισσότερο- μπορεί να ειπωθεί για τον Ιταλικό Φασισμό: Φασίστες υπήρξαν και εκτός Ιταλίας.
Επαναλαμβάνω: τα παραπάνω παραδείγματα, που όχι τυχαία λαμβάνονται από τελείως διαφορετικές ιδεολογίες και... γεωγραφίες, δεν αναφέρονται ως θετικά, ελκυστικά ή αρνητικά αλλά ως παραδείγματα. Το Ελληνικό Πνεύμα, προφανώς θα λειτουργούσε τελείως διαφορετικά μέσα από την παραγωγή δικών του μοντέλων αλλά... δικά του μοντέλα δεν υπήρξαν.
Αυτό σημαίνει ότι το ελλαδικό κρατίδιο, μεταπρατικό και ετερόφωτο, εισαγωγέας όχι μόνο παραγωγικών ή τεχνολογικών μοντέλων αλλά και ιδεολογιών, αισθητικής, νοοτροπίας, έκανε ό,τι μπορούσε, με εξαίρεση φωτεινές λιγόχρονες παρενθέσεις (Καποδίστριας, Μεταξάς), να αδρανοποιήσει την ελληνική πρωτοτυπία, την ελληνική παραγωγή, τόσο "θεωρίας" όσο και "τεχνικής".
Χρειάζεται λοιπόν μια εκ θεμελίων αλλαγή, ένας "Ριζοσπαστισμός της Αναδόμησης", όπως μου αρέσει να τον αποκαλώ (σε αντίθεση με τον "ριζοσπαστισμό της αποδόμησης" της αριστεράς), χρειάζεται να υιοθετήσουμε την απεγνωσμένη έκκληση του Περικλή Γιαννόπουλου, με την οποία ξεκίνησε η παρούσα εισαγωγή. Άλλωστε, το "δεκτικό εξαγωγής" ανταποκρίνεται σε αυτό που ο ίδιος ο Π. Γιαννόπουλος έθεσε ως τη βασική αποστολή του Ελληνικού Πνεύματος: "ΤΟΝ ΕΞΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ".
Ένα πολιτικό κίνημα που θα έχει ως διπλό στόχο την επανελλήνιση της Χώρας και των πολιτών και την παραγωγική ανασυγκρότηση, είναι το εθνομελλοντικό κίνημα, ένα κίνημα που θα χαρακτηρίζεται από ελληνική πρωτοτυπία και θα έχει αίσθηση του Μέλλοντος, προβολή στο Μέλλον των όποιων κατακτήσεων του χθες, ένα κίνημα που θα καταστεί καταλύτης για να επανασυσταθεί η συλλογικότητα των Ελλήνων ως μοναδική διέξοδος στην κατάθλιψη και τη μοιρολατρία. Μακριά από στερεότυπα, με πρωτότυπες λύσεις και, κυρίως, αίσθηση Πεπρωμένου, αίσθηση Μέλλοντος.
- Η κινεζική ιστορία επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια, από τον Κομφούκιο στον Μάο, υπήρξε το θέατρο διαμάχης μεταξύ αριστοκρατισμού και ολοκληρωτισμού. Από τους πρώτους θεωρητικούς του ολοκληρωτισμού υπήρξε ο Μό-τί που συνέγραψε το Μό-τζο στον Ε' αιώνα π.Χ. Η φιλοσοφία του ονομάζεται Μοτισμός.
(συνεχίζεται)
Κωνσταντίνος Τάταρης
Σημείωση "φ": Υπεύθυνος για το άρθρο είναι αποκλειστικά ο αρθρογράφος. Οι θέσεις του είναι προσωπικές και τίθενται σε δημόσιο διάλογο σε πνεύμα ελευθερίας.
