του Γεωργίου Σαγιά

ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΑΜΕΑ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ ΕΜΠΟΔΙΖΟΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ("ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ").

Ο σχεδιασμός των υφισταμένων υποδομών έως και πριν από κάποια χρόνια δεν κάλυπτε τις ανάγκες προσβάσεως των αμεα και γενικά πολλών κατηγοριών εμποδιζομένων ατόμων, συμβάλλοντας στη δημιουργία διακρίσεων εις βάρος τους. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι τα ίχνη της πόλεώς μας βρίσκονται στο μακρινό παρελθόν (οπότε υπάρχουν και δεσμεύσεις δομήσεως και κατασκευών που έρχονται από πολύ παλιά), εξηγούν μεν μια πραγματικότητα σκληρή για τα αμεα αλλά ορίζουν και το μέγεθος της ευθύνης μας σήμερα.
Σε καθημερινή βάση, για παράδειγμα, παρατηρείται η παρακώλυση της ελευθέρας χρήσεως και προσπελάσεως των πεζοδρομίων ως ένα σύνηθες -δυστυχώς- φαινόμενο, λόγω παλαιών κακοτεχνιών, αυθαιρέτου κατάλήψεώς τους από μόνιμα εμπόδια και εγκαταστάσεις ή προσωρινής κατάληψεώς τους από παρανόμως σταθμευμένα οχήματα, ενίοτε και ανάπτυξη τραπεζοκαθισμάτων πέραν της αδειοδοτημένης επιφανείας και σε βάρος τής οδεύσεως πεζών αμεα ή και με αμαξίδια, μη ορθολογική τοποθέτηση στύλων υπό υπηρεσιών κ..ά.

Είναι ζητούμενο για μία σύγχρονη πόλη με ανθρώπινο πρόσωπο η κατά το δυνατόν αυτονομία προσεγγίσεως και χρήσεως πεζοδρομίων, πλατειών, δημοσίων χώρων και κτηρίων, υποδομών, υπηρεσιών και αγαθών από αμεα και εμποδιζόμενα άτομα.
Υπάρχουν παλαιότερες εγκύκλιοι από το ΥΠ.ΟΙ.Ο. και άλλους συναρμόδιους φορείς, σε θετική κατεύθυνση, όμως το μεγάλο κόστος χρηματοδοτήσεως των αναγκαίων έργων μετακυλίεται στους ΟΤΑ, οι οποίοι πρέπει να μελετήσουν τρόπους εξευρέσεως ή και ανακατανομής πόρων για μία μεγάλης κλίμακος παρέμβαση. Διότι η παρέμβαση που εισηγούμαστε εντάσσεται σε ένα σχέδιο στρατηγικού σχεδιασμού λύσεως προβλημάτων και στρεβλώσεων που έρχονται από το παρελθόν αλλά δεν πρέπει να διαιωνίζονται.

Ο προτεινόμενος σχεδιασμός, αφορά το σύνολο των αναγκών των αμεα και γενικώς των εμποδιζομένων ατόμων, διέπεται από την λογική των λεγομένων "ΑΛΥΣΙΔΩΝ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΟΣ" και -αδρομερώς- αφορά στην ΕΝΙΑΙΟΠΟΙΗΣΗ διαδρομών για στάθμευση, όδευση και χρήση με άμεσο και λειτουργικό τρόπο σε:
-Χώρους υψηλής επισκεψιμότητος (π.χ. κέντρο πόλεως όπου βρίσκονται -μεταξύ άλλων- και πολλά ιατρεία, φαρμακεία, χώροι υγιεινομικής περιθάλψεως και αποκαταστάσεως υγίειας αλλά και κατά τόπους εξειδίκευση με προτεραιότητα σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγίειας).
-Διοικητικό/-ά Κέντρο/-α, γιατί δυστυχώς η γραφειοκρατία συχνά υπερβαίνει τις εξ αποστάσεως υπηρεσίες και είναι απαραίτητη η παρουσία αυτοπροσώπως.
-Σχολικές Μονάδες (διότι, πέραν των παιδιών που σαφώς και κατηγορηματικώς πρέπει να έχουν ανεμπόδιστη πρόσβαση στις σχολικές τάξεις, σημειώνεται επίσης ότι σχολεία είναι και εκλογικά κέντρα και βεβαίως θα έπρεπε να υπάρχει απρόσκοπτη πρόσβαση για να ασκηθεί το δικαίωμα της ψήφου και όχι να εξελίσσεται ολόκληρη επιχείρηση για να ασκήσει ένα αμεα ή εμποδιζόμενο άτομο το εκλογικό του δικαίωμα).
-Χώρους στο λεγόμενο εμπορικό κέντρο ώστε να καθίστανται εφικτές οι αγορές κάθε είδους αλλά και να ικανοποιούνται ανάγκες εστιάσεως και διασκεδάσεως.
-Χώρους αρχαιολογικούς, πολιτισμού, ψυχαγωγίας και αθλητισμού διότι η έλλειψη προσβασιμότητας  συχνά δεν είμαι θέμα αναπηρίας αλλά αδιαφορίας και στερεί το δικαίωμα από τους συνανθρώπους μας να έρχονται σε επαφή με αγαθά από τα οποία θα μπορούσαν να μην είναι αποκλεισμένοι.

Τα ανωτέρω είναι μέρος αξόνων προτεινομένων παρεμβάσεων που αφορούν στον Δήμο και δεν γίνεται στην παρούσα φάση επέκταση και σε άλλες απαιτούμενες ενέργειες (π.χ. για την προσβασιμότητα στους Ναούς, στα  Δικαστήρια κ.α.).
Για να δρομολογηθούν τα ανωτέρω, σκόπιμο, καλό και πρέπον είναι να ζητηθεί άμεσα η γνώμη των επροσώπων κατά τόπους συλλόγων αμεα, να μελετηθούν τα κείμενα και οι θέσεις των πανελληνίων ομοσπονδιών αμεα και εμποδιζομένων ατόμων αλλά και να οργανωθεί και υλοποιηθεί δράση για βιωματική γνώση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα αμεα και κάθε εμποδιζόμενο άτομο ώστε να γίνει από όλους εντελώς κατανοητό το βάθος τού προτεινομένου εγχειρήματος. Συγχρόνως, με τη συνέργεια εκπροσώπων και μελών των προαναφερόμενων φορέων, θα πρέπει να αποτυπωθεί εντελώς συγκεκριμένα η υφιστάμενη κατάσταση προβλημάτων προσβάσεως σε κτήρια και εγκαταστάσεις που χρησιμοποιούνται από το κοινό, ώστε να προσδιοριστούν επακριβώς τα σημεία που δυσχεραίνουν ή και εμποδίζουν την κίνησή τους για να δρομολογηθούν οι δέουσες ενέργειες χωρίς στρεβλώσεις.
Για να υλοποιηθούν τα ανωτέρω, πρέπει -μεταξύ άλλων ενεργειών- να οριστούν τα σημεία και οι τρόποι παρεμβάσεων κατά προτεραιότητα, σε συνάφεια με τις οικονομικές και τεχνικές δυνατότητες τού Δήμου. Κάποια από αυτά θα μπορούσαν να είναι:
-Ορισμός νέων θέσεων σταθμεύσεως αυτοκινήτων αμεα με γεωγραφική κατανομή (ανά Συνοικία, Διαμέρισμα, Κοινότητα) με έμφαση στο κέντρο πόλεως καθώς και πλησίον πλατειών, ναών, δικαστηρίων, χώρων πολιτισμού, αθλητισμού κ.α.
-Καθετοποιημένος έλεγχος προσβασιμότητας ανά θέση ξεχωριστά [για παράδειγμα: Συνοικία Χ, πιθανός Χώρος Επισκέψεως Ψ (π.χ. ΚΕΠ ή Μουσείο), έλεγχος οδεύσεως έως την είσοδο, αντικατάσταση θύρας αν δεν είναι εφικτό να ανοίγει από αμεα (π.χ. με φωτοκύτταρο), έλεγχος αν μπορεί να εισέλθει αναπηρικό αμαξίδιο από την θύρα ή σε ανελκυστήρα, έλεγχος αν υπάρχει τουαλέτα για αμεα και προσβασιμότητα τουαλέτας καθώς και κινήσεως στον χώρο, προβλεπόμενος χώρος για αμεα με ιδιαίτερη σήμανση κ.ά.)].
-Επιδαπέδια σήμανση ελευθέρας ανεμποδίστου οδεύσεως με χρωματιστή πορτοκαλί γραμμή (πορτοκαλί διότι είναι το χρώμα που φαίνεται πιο έντονα και σε μεγαλύτερη απόσταση) για να μην υπάρχουν δικαιολογίες τοποθετήσεως εμποδίων.
Οι γραμμή αυτή θα είναι συνεχόμενη, θα οδηγεί (και) σε διαβάσεις πεζών και αμαξιδίων.
-Στις διαβάσεις πεζών και αμαξιδίων, πρέπει να έχουν ομαλοποιηθεί τα κρασπεδορείθρα βάσει των υπό της νομοθεσίας προβλεπομένων. Επίσης, οι διαγραμμίσεις των διαβάσεων πρέπει να βάφονται σε τακτά διαστήματα ώστε να είναι εμφανείς και ευδιάκριτες. Στους φωτεινούς σηματοδότες θα πρέπει να προστεθεί ηχητικό σήμα για τυφλούς.
-Να υπάρξει πρόβλεψη τουαλετών αποκλειστικά για αμεα (με ηλ/κό άνοιγμα με συγκεκριμένη κάρτα ή συγκεκριμένο κωδικό που θα δίδεται στους συλλόγους αμεα) διότι -παρά τα προβλεπόμενα- η πρόσβαση των αμεα στις δημόσιες τουαλέτες ή στις τουαλέτες των χώρων εστιάσεως, δυστυχώς συχνά είναι αδύνατη (π.χ. σε υπόγεια ή υπέργεια με σκάλες).
-Συντήρηση των πλακών πεζοδρομίου ώστε να είναι στέρεα τοποθετημένες με ισόπεδη επιφάνεια.
-Αδειοδότηση της εποχιακής πλανόδιας ή στάσιμης εμπορικής δραστηριότητος εκτός ελεύθερης ζώνης οδεύσεως πεζών και οπωσδήποτε όχι στη ζώνη τυφλών.
-Άρση της ανορθολογικής τοποθετήσεως πινακίδων και στύλων υπηρεσιών.
-Αφαίρεση κλαδιών δέντρων και θάμνων που εμποδίζουν την όδευση και έλεγχος σε παρτέρια, ζαρντινιέρες και κράσπεδα για τον ίδιο λόγο.
-Δημοτικά Συμβούλια με συμμετοχή "διερμηνέα" για κωφαλάλους.
-Λειτουργία τηλεφωνικής γραμμής ή και διαδικτυακής πλατφόρμας όπου ο πολίτης θα μπορεί να καταθέτει το συγκεκριμένο επί του θέματος πρόβλημα που αντιμετωπίζει.
-Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι μεγάλο το ποσοστό αμεα στην χώρα μας. Σαφώς και επιθυμούν να ταξιδεύουν στην επικράτεια, όμως οι δυσκολίες είναι πολλές εξαιτίας κυρίως της αδιαφορίας και της ελλείψεως στρατηγικής για το θέμα. Γι' αυτό, θα μπορούσε να οριστεί ελεύθερος χώρος ειδικά για στάθμευση αρκετών οχημάτων (καθώς και λεωφορείων στα οποία επιβαίνουν) αμεα και κατόπιν να υπάρξει η πορτοκαλί γραμμή / διαδρομή όδευσης, η οποία να οδηγεί σε σημεία πολιτισμού, εστίασης, ψυχαγωγίας κ.α. Μάλιστα δε, θα μπορούσε δίπλα στην πορτοκαλί γραμμή να υπάρχει σήμανση (π.χ. με ένα απλό χρωματιστό κυκλικό σημάδι) όπου υπάρχει φαρμακείο (πράσινος κύκλος), χώρος πολιτισμού ή μουσείο (μπλε κύκλος), μνημείο (κίτρινος κύκλος), τουαλέτα για αμεα (κόκκινος κύκλος) κ.ο.κ.
Πολλά ακόμη θα μπορούσαν να γραφούν. Για λόγους οικονομίας χρόνου, προτείνονται βήματα προς την κατεύθυνση υλοποιήσεως του ανωτέρω σχεδιασμού.

Επιβοηθητικά αναφέρεται ότι είναι χρήσιμη η ομαδοποίηση των εμποδίων σε κατηγορίες εμποδίων (φυσικά, τεχνητά, αρχιτεκτονικά, διοικητικά, νομικά καθώς επίσης και σε εκείνα που προκύπτουν λόγω συμπεριφοράς πολιτών και ενδεχομένου πλημμελούς ελέγχου υπό αρμοδίων).
-Να εγκριθεί η παρούσα εισήγηση ως προς την ουσία της για την ανάγκη στρατηγικού σχεδιασμού υπέρ αμεα και εμποδιζομένων ατόμων.
-Να διαβιβαστεί η παρούσα εισήγηση (με ευθύνη τής γραμματείας του Δ.Σ.) στη Δ/νση Οικ/κών Υπηρεσιών και στη Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών με εντολή τού σημερινού Δ.Σ. να ετοιμαστεί συνολική μελέτη (ή μικρότερες μελέτες ανά Δομή ή και Χώρο, π.χ. ομαδοποιημένων χώρων υψηλής επισκεψιμότητος και πάντως βάσει ενιαίου συνολικού σχεδιασμού) και να κατατεθεί εκτίμηση κόστους της/των μελετών και της υλοποιήσεως αυτών.
-Να προωθηθεί προς έγκριση και στην Οικ/κή Επιτροπή και στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής και κατόπιν σε τελική μορφή για έγκριση από το Δ.Σ.
-Να ενταχθούν οι μελέτες στο Τεχνικό Πρόγραμμα και να προβλεθεί σχετικό κονδύλι στον Προϋπολογισμό ή σχετική Τροποποίηση Προϋπολογισμού.

Εν κατακλείδι:
Οφείλουμε να βελτιώσουμε σημαντικά τις δυνατότητες ελεύθερης και ανεμπόδιστης κινήσεως των ΑΜΕΑ. Σημειωτέον ότι πολλοί συμπολίτες και επισκέπτες τής πόλεώς μας επίσης θα ευνοηθούν από αυτές τις ρυθμίσεις, δηλαδή, άτομα με μειωμένη όραση, μητέρες που μεταφέρουν τα μωρά τους με καρότσι (και μάλιστα διπλό καρότσι διδύμων), ακόμη και υπερήλικες ή άτομα που μεταφέρουν καρότσι ωνίων από την αγορά, ηλικιωμένοι εργάτες με καρότσι μεταφοράς εμπορευμάτων, επαγγελματίες που πρέπει να μεταφέρουν αγαθά στα καταστήματά τους καθώς και άλλες κατηγορίες συνανθρώπων μας.
Είναι υποχρέωσή μας να παρέχουμε στα αμεα και σε όλα τα εμποδιζόμενα άτομα ίσες ευκαιρίες και δυνατότητες στη ζωή μέσω των "Αλυσίδων Προσβασιμότητος" και μάλιστα να επιδιωχθεί δικτύωση πόλεων με αντίστοιχες δράσεις μέσω ενός δικτύου αυτοδιοικητικών που μεριμνούν (και) για αυτό το σημαντικό θέμα, αποδεικνύοντας εμπράκτως το μέτρο τού πολιτισμού και της κοινωνικής μας ευαισθησίας.
Γιατί, εντέλει, αναπηρία είναι η αδιαφορία!