Γράφει ο Γιώργος Σαγιάς
Ο Ιωάννης Συκουτρής γεννήθηκε στην Σμύρνη της Μικράς Ασίας το 1901 και τερμάτισε την ζωή του το 1937. Στον βραχύ βίο του, σπούδασε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Γερμανία και στην Γαλλία. Ομιλούσε γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και τουρκικά. Ήταν επιμελητής τής Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητής στο Παρθεναγωγείο Αρσακείου και υφηγητής της αρχαίας φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στις παραδόσεις μαθημάτων, οι αίθουσες πλημμύριζαν από φοιτητές οι οποίοι γίνονταν κοινωνοί τής αγάπης του για την ελληνική νεολαία και τής πατριδολατρείας του. Δέχθηκε τα θετικά σχόλια του Αχιλλέα Τζαρτζάνου, του Γρηγορίου Ξενοπούλου και άλλων επιφανών της εποχής, όμως πολεμήθηκε με σφοδρότητα για τα προλεγόμενα του έργου «Συμπόσιο Πλάτωνος» όπου πρότεινε ψύχραιμη αντιμετώπιση του θέματος “έρως” (θέμα “δύσπεπτο” για τα τότε δεδομένα, το οποίο χρήζει περαιτέρω μελέτης).
Ο Ιωάννης Συκουτρής ήταν ιδεαλιστής, υπέρμαχος μιας πνευματικής αριστοκρατίας, ρομαντικός εθνικιστής και εισηγητής του ηρωικού τρόπου ζωής. Επιπλέον, παρουσίαζε το φιλοσοφείν επί της ζωής για το νόημα της ζωής, όχι με θεωρητικό τρόπο αλλά με συγκεκριμένες υλοποιήσιμες μορφές.
Μεταξύ άλλων πολλών, αξίζει να προσεχθούν ιδιαιτέρως τα κάτωθι διότι δεν τους έχει δοθεί η πρέπουσα σημασία (πιθανώς λόγω της ιδεολογίας του Ιωάννη Συκουτρή ή και λόγω αμελείας). Επιλέγεται λοιπόν να αναδειχθούν και τονισθούν συγκεκριμένα σημεία για να γίνει σαφέστερο και κατανοητότερο ότι ο εθνικισμός συμπυκνώνει μέσα του τόσο την παράδοση όσο και την πρόοδο σε αδιάσπαστη συνέχεια και ότι μπορεί να δίνει τις δέουσες κατευθύνσεις στο σήμερα και να δρομολογεί το αύριο.
Εζήτησε να οργανωθεί η κοινωνική πρόνοια ως μέρος της κρατικής δράσεως σύμφωνα με την αρχή της ορθολογιστικής συστηματοποιήσεως. Προέτρεπε να καταρτιστούν ακριβείς και λεπτομερείς στατιστικές των διαφόρων εκδηλώσεων της δυστυχίας για να αντιμετωπισθεί εξειδικευμένα. Αυτό δηλαδή που ακόμη δεν έχουν πετύχει έως σήμερα οι Κυβερνήσεις, οι Περιφερειακές Αυτοδιοικήσεις, οι Τοπικές Αυτοδιοικήσεις!
Επεξέτεινε τη σκέψη του, αναδεικνύοντας την ανάγκη για εξατομίκευση της κοινωνικής πρόνοιας. Με άλλες λέξεις, αυτό που λέγει σήμερα η σύγχρονη ιατρική και παιδαγωγική, ότι δηλαδή ο κάθε ασθενής ή ο κάθε μαθητής χρειάζεται εξατομικευμένη φροντίδα ή διδασκαλία, αυτό πρότεινε τότε ο Συκουτρής. Σημείωνε μάλιστα πως δεν υπάρχει δυστυχία γενική αλλά δυστυχείς άνθρωποι. Θεωρούσε την δυστυχία φαινόμενο ψυχικό και όχι υλικό.
Διεύρυνε έτι περαιτέρω τον προβληματισμό του, αναφέροντας ότι οι άνθρωποι δεν είναι αριθμοί στατιστικής ούτε ποσά. Θεωρούσε τους ανθρώπους αυθύπαρκτες ατομικότητες και πίστευε πως υπάρχει προσωπικό και ιδιαίτερο φύσημα του Δημιουργού για κάθε άνθρωπο. Καλό θα ήταν οι συνδικαλιστές και οι πολιτικοί τού σήμερα, που αρέσκονται να χρησιμοποιούν συνθήματα και φράσεις που ομοιάζουν με τα ανωτέρω (ή και τα αντιγράφουν), να έχουν το σθένος να αναφέρουν τις πηγές και το θάρρος να μετακινηθούν πολιτικώς επί το πατριωτικότερον.
Σημείωσε πως ο κοινωνικός λειτουργός, δεν πρέπει να είναι απλώς δημόσιος υπάλληλος αλλά να είναι άνθρωπος. Δηλαδή ο κοινωνικός λειτουργός να μην είναι ένας απρόσωπος εργαζόμενος γραφειοκράτης διεκπεραιωτής αλλά ένας λειτουργός (με όλη τη σημασία της λέξεως) ο οποίος θα στηρίζει τον συνάνθρωπο και συνεπώς αυτή καθαυτή την κοινωνία. Σήμερα, παρά τις ατομικές προσπάθειες εξαιρετικών λειτουργών, η γάγγραινα της γραφειοκρατικής αδιαφορίας υφίσταται δυστυχώς κραταιά.
Τόνισε ότι η κοινωνική πρόνοια δεν είναι μόνο πράξη δικαιοσύνης, δηλαδή νομική, αλλά είναι και πράξη ελεύθερης προαίρεσης, δηλαδή ηθική. Η κοινωνική πρόνοια δηλαδή είναι επαφή ψυχών. Στην εποχή μας λοιπόν, πέρα από νόμους και κανόνες, οι οποίοι πρέπει και οφείλουν να υπάρχουν επ’ ωφελεία του έθνους και των πολιτών του, πρέπει να υπάρχει πραγματική αγάπη και υπερβατικές συμπεριφορές φιλαλληλίας στους δοκιμαζόμενους πτωχούς και νεόπτωχους, αστέγους και βαλλόμενους καθοιονδήποτε τρόπο συνέλληνες στην Ελλάδα της κρίσης.
Ανέδειξε την πείνα για δικαιοσύνη, φέρνοντας στο προσκήνιο την συναίσθηση ότι πολλοί υποφέρουν χωρίς να το αξίζουν και έφερε στην επιφάνεια την αγανάκτηση για την ηθική ταπείνωση. Σήμερα, εποχή σήψης και παρακμής, εποχή που κυβερνούν (ή απολαμβάνουν τα κέρδη που αποκόμισαν από την εξουσία) οι ποικιλόχρωμοι οπαδοί του “μαζί τα φάγαμε”, σήμερα, που πολλοί επικεφαλής των μετωπικών οργανώσεων των κάθε λογής “Αγανακτισμένων” βολεύονται με κυβερνητικές πλάτες, και αυτό το αίτημα παραμένει επίκαιρο.
Υποστήριξε ότι πρέπει να εντοπίζονται και να θεραπεύονται τα αίτια της ανθρώπινης δυστυχίας πέρα από τα όποια μέτρα που ορθώς λαμβάνονται για ανακούφιση και παρηγοριά των ανθρώπων που δυστυχούν. Διότι τι λόγο έχει η φιλοσοφία της ζωής στις καθημερινές ανάγκες σήμερα (π.χ. εάν μετρηθεί ο αριθμός των μερίδων φαγητού των ασθενών ή οι νοσοκόμες που τους αναλογούν στα νοσοκομεία ή ο αριθμός των ανέργων νέων ή γυναικών) εάν πρωτίστως δεν συλληφθούν και δεν δρομολογηθεί η αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων που δημιουργούν τα προβλήματα; Με τον τρόπο των “μετρήσιμων μεγεθών” δεν συλλαμβάνεται η δυστυχία με ότι βαθύτερο παρουσιάζει, διότι παρουσιάζονται μεν χρήσιμα εξωτερικά αποτελέσματα που οδηγούν σε πρόσκαιρα ημίμετρα αλλά δεν προσεγγίζονται οι αιτίες της δυστυχίας.
Εν κατακλείδι: Μέσα από το έργο του που αφορά στην φιλοσοφία της ζωής, ο Ιωάννης Συκουτρής οδηγεί από την θεωρία στην πράξη. Τα ζητήματα του τότε είναι και αιτήματα του σήμερα. Εξαιρετικές θέσεις προκύπτουν μέσα από τα εκλεκτά δημιουργήματά του, τις οποίες όμως λυμαίνονται ή τις παραφράζουν και τις στρεβλώνουν και τις παρερμηνεύουν διάφοροι, ηθελημένα ή αθέλητα. Αυτό πρέπει όμως να σημαίνει και την εγρήγορση των εθνικιστών. Πρέπει να δοθεί ένα τέλος σε αυτό που κάποιοι ονομάζουν “κυριαρχία των άλλων”. Οι θέσεις του Συκουτρή είναι προοδευτικές γιατί είναι εθνικιστικές και είναι εθνικιστικές γιατί είναι προοδευτικές. Θέσεις – συμπυκνωμένες σε συνθήματα υπό του γράφοντος – όπως: Οργάνωση της κοινωνικής πρόνοιας – Κατάρτιση στατιστικών των εκδηλώσεων της δυστυχίας και αντιμετώπισή της – Εξατομίκευση της κοινωνικής πρόνοιας – Οι άνθρωποι δεν είναι αριθμοί ούτε ποσά – Ο κοινωνικός λειτουργός πρώτα να είναι άνθρωπος – Η κοινωνική πρόνοια είναι πράξη ελεύθερης προαίρεσης – Αγανάκτηση για την ηθική ταπείνωση – Πείνα για δικαιοσύνη – (και κυρίως): Πρέπει να εντοπίζονται, να προσεγγίζονται και να θεραπεύονται τα αίτια της ανθρώπινης δυστυχίας, είναι θέσεις εθνικές, προοδευτικές, κοινωνικές, ειλικρινείς, υλοποιήσιμες, είναι θέσεις εθνικιστικές και οδηγούν στον δρόμο της σωτηρίας του Γένους. Οι δυνάμεις του Γένους βρίσκονται εντός του. Οι δυνάμεις του Γένους είμαστε όλοι εμείς. Αξίζει και οφείλουμε να αυξήσουμε τις προσπάθειες μας, σε πνεύμα βελτιοδοξίας, ασπαζόμενοι έναν αγωνιστικό και ηρωικό τρόπο ζωής.
Ναι, πρώτη ή Ελλάδα. Ναι, πρώτοι οι Έλληνες. Πρέπει όμως να παλέψουμε γι αυτό!
Σημείωση "φ": Υπεύθυνος για το άρθρο είναι αποκλειστικά ο αρθρογράφος. Οι θέσεις του είναι προσωπικές και τίθενται σε δημόσιο διάλογο σε πνεύμα ελευθερίας.
