Η αξία των θαλασσίων ζωνών και η αδιαφορία της ελλαδικής κυβέρνησης.

Του Λάμπρου Χουλιαρά -Υποστρατήγου ΕΛ.ΑΣ. έ.α.-Στρατηγικού Αναλυτή.

  

Την 30η Απριλίου του  1982, στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη πραγματοποιήθηκε η ψηφοφορία για την Νέα Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS).

Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας μεταξύ  των 151 αντιπροσωπειών ήταν, 130 υπέρ, 4 κατά και 17 αποχές. Τα τέσσερα κράτη με την αρνητική ψήφο ήταν οι ΗΠΑ, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Βενεζουέλα. Σήμερα και τα τέσσερα αυτά κράτη υιοθέτησαν  και διαθέτουν ΑΟΖ, χωρίς να έχουν προσχωρήσει στην UNCLOS. Το 2004 η  Τουρκία παρόλο που δεν είχε υπογράψει την UNCLOS, ανακήρυξε  ΑΟΖ  στην Ανατολική Μεσόγειο καταθέτοντας συντεταγμένες στον ΟΗΕ .

Στη πατρίδα μας πέρασαν δεκαετίες να κατανοήσουμε την έννοια και την αξία της  Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).  Πρωθυπουργός της Ελλάδος  το 2008 αγνοούσε την έννοια των  τριών αυτών λέξεων, ακόμα δε και σήμερα μερικοί την αποκαλούν Ανεξάρτητη Οικονομική Ζώνη ή Άτυπη Οικονομική Ζώνη.

Εδώ και 20 χρόνια προσπαθώ να πείσω  για την αξία των θαλασσίων ζωνών και ιδίως  της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), που τόσο προάγει την γεωστρατηγική αξία του Ελληνισμού και εξυπηρετεί  τα εθνικά μας συμφέροντα στην περιοχή.

Κόντρα στις "καθηγητικές" συμβουλές, το 2009 στη μεταπτυχιακή μου εργασία της ΄΄Σχολής Εθνικής  Ασφαλείας’’,  εκθέτω  με εμμονή και πίστη τις εθνικές μας θέσεις που απορρέουν από το νέο διεθνές δίκαιο της Θάλασσας, βαθμολογώντας την και  από  τους τρεις αξιολογητές καθηγητές με <<Άριστα/20-20-20>>.

Μετά  από δέκα χρόνια(2019) δημοσιεύσω το βιβλίο:

<< Υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ  Για  μια ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ  του ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ στη ΜΕΣΟΓΕΙΟ >>, από τις εκδόσεις ΄΄ΠΕΛΑΣΓΟΣ΄΄ και συνέχισα με αρκετές παρουσιάσεις, δημοσιεύσεις και άρθρα, προφανώς εις ώτα μη ακουόντων.

Όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι και να μελετώ τα ζητήματα των θαλασσίων ζωνών, πρωτίστως με είχε  συνεπάρει το κύρος και η στρατηγική αξία που θα  προσέδιδε η  ΑΟΖ στον ελληνισμό καθώς η ευρωπαϊκή και εθνική   συνέχεια που  θα εξασφάλιζε σε Ελλάδα και Κύπρο μέχρι τις ακτές της Μέσης Ανατολής. Δευτερευόντως έδωσα σημασία στον αλιευτικό, αιολικό και το τεράστιο ορυκτό πλούτο που βρίσκεται στις θάλασσες μας.

Ακριβώς για τους αυτούς λόγους η Τουρκία πολέμησε τις προβλεπόμενες  από το διεθνές δίκαιο ελληνικές  θαλάσσιες ζώνες, ιδίως  την αιγιαλίτιδα ζώνη και  την  ΑΟΖ, είτε προβάλλοντας ισχυρισμούς  ΄΄ ειδικών περιστάσεων ΄΄ στο Αιγαίο, είτε αρνούμενη τις πρόνοιες   του  Άρθ. 121 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας του 1982, που δίνει πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ σε ζώντα νησιωτικά συμπλέγματα.

Η ελληνική αντιπροσωπεία, κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες της UNCLOS, επηρεαζόμενη  από τις φοβικές πολιτικές επιρροές και τις πιέσεις που και αυτές  δέχονταν  από τα ισχυρά ντόπια εφοπλιστικά συμφέροντα αντιτέθηκε της προοπτικής (τότε) Αιγιαλίτιδας 12 ν.μ. καθώς και  Συνορεύουσας ζώνης, προτείνοντας για την αιγιαλίτιδα  μέχρι τα 6 ν.μ.!!!, διότι ως γνωστό τα ντόπια εφοπλιστικά συμφέροντα αντίκεινται των κρατικών ελέγχων στις θάλασσες, προκειμένου  ανεξέλεγκτα να κάνουν τις " βρώμικες δουλειές" τους. Μήπως  και σήμερα ακόμη είναι και αυτός ο λόγος που,  δεν έχουμε χαράξει ευθείες γραμμές βάσης μήκους 24 ν.μ. κλείνοντας  κόλπους και νησιωτικά συμπλέγματα-εσωτερικά ύδατα, δεν έχουμε επεκτείνει την αιγιαλίτιδα, δεν έχουμε ορίσει  συνορεύουσα ζώνη και δεν έχουμε ανακηρύξει-οριοθετήσει ΑΟΖ σύμφωνα με τα ελληνικά συμφέροντα;;. Βλέπετε τι γίνεται στο Λακωνικό κόλπο, τον άφησαν ανοικτό χωρίς  να τον κλείσουν-ορίσουν για  να κάνουν τις βρομοδουλειές τους με τα καράβια σε βάρος του ελληνικού λαού.

Όταν πρώτο κυκλοφόρησαν χάρτες με την ελληνική ΑΟΖ, λίγοι μπορούσαν να κατανοήσουν την αξία της.

 

ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΑΟΖ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

 

Πηγή: χάρτης ελληνικής ΑΟΖ- Πανεπιστήμιου της Σεβίλλης

Ένα από τα πιο σημαντικά έργα της Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας ήταν η δημιουργία και κωδικοποίηση του θεσμού της ΑΟΖ. Έτσι, δόθηκε ένα τέλος στην χαώδη κατάσταση που επικρατούσε μέχρι τότε στο Διεθνές Δίκαιο Αλιείας και Υφαλοκρηπίδας.

Με βάση τα άρθρα 55, 56, 57 της νέας Σύμβασης (1982), ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή, το πλάτος της οποίας μπορεί να φθάσει τα 200 ναυτικά μίλια (ν.μ.) από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετρείται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης.

Εντός της ΑΟΖ το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, την εκμετάλλευση, την διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη,  των υδάτων, του βυθού και υπεδάφους της θάλασσας, καθώς και κυριαρχικά δικαιώματα, που αφορούν στην εξερεύνηση και οικονομική εκμετάλλευση των ρευμάτων και των υπερκείμενων της θάλασσας ανέμων.

Το άρθρο 56 της Σύμβασης αναφέρεται στα δικαιώματα, τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους μέσα στην ΑΟΖ. Σύμφωνα με το καίριο αυτό άρθρο, στην ΑΟΖ το παράκτιο κράτος έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην έρευνα, την εκμετάλλευση, την διατήρηση και την διαχείριση των ζώντων ή μη πόρων του βυθού, του υπεδάφους και των υπερκείμενων υδάτων. Επίσης, ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα και σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες, όπως είναι η παραγωγή ενέργειας από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους.

Επιπλέον, το παράκτιο κράτος έχει αποκλειστική αρμοδιότητα για: (α) την τοποθέτηση και χρήση τεχνητών νήσων και άλλων εγκαταστάσεων, (β) τη διεξαγωγή θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας και (γ) την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τη ρύπανση.

Θα πρέπει να  σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι το άρθρο 56 αναφέρεται σε  “κυριαρχικά δικαιώματα” και όχι “κυριαρχία” στο παράκτιο κράτος σε σχέση με την ΑΟΖ.

Έτσι, η νέα Σύμβαση προνοεί για τα συμφέροντα της παγκόσμιας κοινωνίας, αναγνωρίζοντας όχι μόνο ορισμένες υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους στο οποίο ανήκει η ΑΟΖ αλλά και δικαιώματα των άλλων κρατών, όπως βέβαια συμβαίνει με διαφορετικό τρόπο και στην περίπτωση της αιγιαλίτιδας ζώνης, π.χ. της ελεύθερης ναυσιπλοΐας υπό προϋποθέσεις.

Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι η ΑΟΖ καλύπτει και τον βυθό που ουσιαστικά, σημαίνει ότι δεν έχει πλέον καμία αξία η υφαλοκρηπίδα, κάτι που εξαγρίωσε την Τουρκία, οδηγώντας την να  καταψηφίσει τη νέα Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).

Παρακολουθώντας την αρθρογραφία τα τελευταία χρόνια, είναι δύσκολο να μην ενθουσιάζεται κανείς με τους αριθμούς που κυκλοφορούν για τον θαλάσσιο ορυκτό πλούτο της Ελλάδας, που υπολογίζεται σε δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και  σε τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.

Είναι φυσιολογικό μια χώρα που υπέστη μια φοβερή οικονομική καθίζηση την προηγούμενη δεκαετία, να ονειρεύεται τα δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα από την προσδοκώμενη εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και εάν είχαμε εξορύξει  τους υδρογονάνθρακες που βρίσκονται στις θάλασσές μας θα ήμασταν οι  μεγάλοι κερδισμένοι,  όταν ξέσπασε ο Ρωσοουκρανικός πόλεμος!

Οριοθέτηση ΑΟΖ

Το πρόβλημα των οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Ελλάδος και των γειτονικών της χωρών απετέλεσε επί μακρό χρονικό διάστημα παράπλευρη απώλεια των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Ελλάδα  έχει θαλάσσια σύνορα με έξι κράτη: την Τουρκία, την Αίγυπτο, την Λιβύη, την Ιταλία, την Αλβανία και την Κύπρο. Τα σύνορα όμως με την Κύπρο υπονομεύονται από την υφιστάμενη κυβέρνηση, όπως διαφαίνεται και σχεδιάζεται μέχρι τώρα.

 Η ελληνική κυβέρνηση αρνείται πεισματικά να προβεί σε οριοθέτηση  ΑΟΖ  με την κυπριακή δημοκρατία  ενώ  προχώρησε σε δυο προβληματικές συμφωνίες  οριοθέτησης.

Μια συμφωνία με την Ιταλία, με πολλές παραχωρήσεις,  (είχε προηγηθεί  οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας μαζί της το 1977). Αλλά τώρα η κυβέρνηση για την οριοθέτηση ΑΟΖ, έδωσε περισσότερα από όσα πήρε. Δεν προέβη προηγουμένως, στη  χάραξη ευθειών γραμμών  βάσης, κλεισίματος κόλπων ανοίγματος 24 ν.μ. καθώς  των Διαποντίων και Στροφάδων  νησιωτικών συμπλεγμάτων (εσωτερικά ύδατα), αντιθέτως προέβη στην αναγνώριση ιστορικών  δικαιωμάτων   των  στο μεγάλο κόλπο του Τάραντα και των Ιταλών  ψαράδων σε ολόκληρη την  ελληνική ΑΟΖ,  ακόμη και μέσα στην εν δυνάμει τότε αιγιαλίτιδα ζώνη. Έτσι έδωσαν  δικαίωμα τώρα να κλείσουν  και το κόλπο της Σύρτης οι Λίβυοι, καθιστώντας τον εσωτερικά ύδατα.

Η δεύτερη οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο είναι πολύ πιο προβληματική. Κατ’ αρχάς  η κυβέρνηση αποδέχθηκε μια παγκόσμια πρωτοτυπία, που δεν προβλέπεται από το Δ.Δ.Θ., τη τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ, (μεταξύ 26-28^ου μεσημβρινού, χωρίς να επεκταθούν δυτικότερα και ανατολικότερα). Η ελληνική κυβέρνηση δέχτηκε να υπογράψει, ως επισπεύδουσα,  προσποιούμενη  ότι δήθεν  με αυτή την χάραξη ΑΟΖ  ήθελε να τορπιλίσει το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, έστω και αν  αναγνώριζε  μειωμένη επήρεια επί της ΑΟΖ στις μεγαλονήσους Κάρπαθο και Ρόδο και αυτής ακόμη της Κρήτης.

 Με τη συμφωνία όμως αυτή σε συνδυασμό  με την ελληνοιταλικη, (όπως περιγράφηκε ανωτέρω), η ελλαδική κυβέρνηση ‘’έκλεισε το μάτι’’ , ότι μπορεί πλέον, στα πλαίσια συνθηκολόγησης ή προσφυγής σε αρμόδιο διαιτητικό δικαστήριο, να αποδεχθεί μειωμένη επήρεια  και για το σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Ρω, Μεγίστη, Στρογγύλη) και συνεπώς την απεμπόληση ακόμη του δικαιώματος οριοθέτησης ΑΟΖ  με Κύπρο.

ΣΧΕΔΙΑΖΟΜΕΝΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΟΖ

Η Λεκάνη του Ηροδότου, που κείται στο κρίσιμο τρίγωνο ανάμεσα στην Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο, είναι το κλειδί στα θέματα ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου. Οι Αμερικανοί με δέλεαρ το διαμοιρασμό των ελληνικών υδρογονανθράκων (Ελλάδας και Κύπρου), ασκούν πολιτική,  προκειμένου  να κρατήσουν στη σφαίρα επιρροής των την Τουρκία. Προς τούτο η υφιστάμενη κυβέρνηση της χώρας  μεθοδικά κινείται με τις οργανώσεις της  και προετοιμάζει το έδαφος και τον ελληνικό λαό για να αποδεχθεί κάτι τέτοιο, μέσα στο 2024.

Η ώρα των αποκαλύψεων…

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με βάση την οδηγία 2014/89/ΕΕ ήταν υποχρεωμένη να υλοποιήσει το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ) για τα θαλάσσια ύδατα στα οποία ασκεί κυριαρχία ή κυριαρχικά δικαιώματα ή ασκεί δικαιοδοσία σύμφωνα με την σύμβαση UNCLOS.

Η προθεσμία για την κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) κάθε κράτους-μέλους έληγε την 31η Μαρτίου 2021 και δόθηκε παράταση ενός έτους μέχρι τον Μάρτιο του 2022 λόγω του κοροναϊού. Η ελληνική κυβέρνηση όμως  δεν κατέθεσε, μέχρι σήμερα, κανένα σχέδιο (πρέπει να έχει τη μορφή νόμου που θα ψηφιστεί στη Βουλή), ενώ επισπεύδει άλλα επουσιώδη νομοθετήματα δικαιωματιστών, για να παραπλανήσει τον ελληνικό λαό και η Κομισιόν την παραπέμπει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο όπου θα της επιβληθεί επαναλαμβανόμενο πρόστιμο μέχρις ότου υλοποιήσει την Οδηγία.

Η  εφαρμογής του διεθνούς δικαίου της θαλάσσης και η υποχρέωση   κατάρτισης ΘΧΣ  εξελίσσεται σε εφιάλτη για την κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη γιατί:

α) Εάν το σχέδιο καταρτιστεί με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ (UNCLOS) τότε αυτό θα προκαλέσει την εντονότατη αντίδραση της Τουρκίας.

β) Εάν καταρτιστεί ένα μερικό σχέδιο που θα αφορά μόνο το Ιόνιο Πέλαγος, όπου έχει οριοθετηθεί η ΑΟΖ με την Ιταλία και την περιοχή της Αν. Μεσογείου που έχει γίνει η μερική οριοθέτηση   με την Αίγυπτο, τότε αυτό θα αποτελεί έμμεση παραδοχή όλων των τουρκικών διεκδικήσεων. Το ίδιο θα συμβεί αν καταρτιστεί σχέδιο που θα περιορίζεται στα υπάρχοντα σήμερα εσωτερικά και χωρικά ύδατα. Σε μια τέτοια περίπτωση θα υπάρξουν έντονες εσωτερικές αντιδράσεις σε πολιτικό και σε κοινωνικό επίπεδο.

γ) Εάν δεν κάνει απολύτως τίποτα, όπως μέχρι σήμερα, θα πληρώνει ο λαός ετήσιο πρόστιμο και θα εγκαλείται ότι αδιαφορεί και υπονομεύει τόσο τα  εθνικά όσο και τα ευρωπαϊκά κυριαρχικά συμφέροντα.

Για την αναγκαιότητα του ΘΧΣ η Οδηγία της Ε.Ε. αναφέρει ότι: «Η υψηλή και ταχέως αυξανόμενη ζήτηση για θαλάσσιο χώρο για διαφορετικούς σκοπούς, όπως οι εγκαταστάσεις για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η εξερεύνηση και εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου, η θαλάσσια ναυτιλία και οι αλιευτικές δραστηριότητες, η διατήρηση του οικοσυστήματος και της βιοποικιλότητας, η εξόρυξη πρώτων υλών, ο τουρισμός, οι εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας και η υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και οι πολλαπλές πιέσεις στους παράκτιους πόρους, απαιτούν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχεδιασμού και διαχείρισης».

 

Το πεδίο εφαρμογής του χωροταξικού σχεδιασμού αφορά τα θαλάσσια ύδατα όπως αυτά ορίζονται βάσει του νόμου 3983/2011 ως: «Τα ύδατα, ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφος στη θαλάσσια πλευρά της γραμμής βάσης από την οποίαν μετριέται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης ως τα όρια της περιοχής όπου η Ελληνική Δημοκρατία ή άλλο κράτος μέλος έχει κυριαρχικά δικαιώματα ή ασκεί δικαιοδοσία σύμφωνα με τη Σύμβαση των Η.Ε. για το Δίκαιο της Θάλασσας».

Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός πρέπει να περιλαμβάνει:

Τις περιοχές αλιείας.

Τις περιοχές υδατοκαλλιέργειας.

Τις εγκαταστάσεις, τις υποδομές και τα υποθαλάσσια έργα για την έρευνα, την εκμετάλλευση και την εξόρυξη υδρογονανθράκων και άλλων ενεργειακών πόρων, πρώτων υλών, ορυκτών και αδρανών υλικών.

Την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ και συμβατικές πηγές.

Τις διαδρομές υποβρυχίων αγωγών και καλωδίων.

Τις περιοχές στρατιωτικών ασκήσεων.

Τις λιμενικές εγκαταστάσεις και τις οδούς θαλασσίων μεταφορών.

Τις προστατευόμενες περιοχές.

Τους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία κ.α.

Η  κυβέρνηση φοβούμενη την  αντίδραση του ελληνικού λαού στις μεθοδεύσεις της, ουσιαστικά αρνήθηκε να συμμορφωθεί, δηλαδή να εκπληρώσει την εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας σχετικά με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό. Το επιτελικό κράτος και το φοβικό σύνδρομο του πολιτικού συστήματος βρυχάται,  ενώπιον της αλήθειας  και ψάχνει τρόπους να κρυφτεί!

Η Κύπρος  τόλμησε

Αντίθετα, η Κύπρος υπάκουσε στην οδηγία και δημιούργησε τον δικό της Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, που από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κρίθηκε “παράνομη” αυτή η κυπριακή πράξη, με το πρόσχημα ότι δήθεν παραβιάζει την ανακηρυχθείσα  τουρκική ΑΟΖ καθώς ότι καταπατεί και τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων!

ΧΑΡΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΠΟΥ ΕΣΤΑΛΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Πηγή: Κυπριακή Δημοκρατία

Η ελλαδική κυβέρνηση ακροβατεί και κρύπτεται

Αντίθετα με την ημικατεχόμενη και αδύναμη Κυπριακή Δημοκρατία, η ελλαδική κυβέρνηση δεν τόλμησε ούτε πρόκειται να τολμήσει να προχωρήσει στο Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό. Πρέπει να καθορίσει σημεία βάσης. Πρέπει να κλείσει τους κόλπους και νησιωτικά συμπλέγματα  χαράζοντας ευθείες γραμμές βάσης 24 ν.μ.. Πρέπει να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα στα 12 ν.μ.. Πρέπει να ορίσει Συνορεύουσα ζώνη. Πρέπει να ανακηρύξει πλέον  τη συνολική ΑΟΖ καταθέτοντας τις συντεταγμένες της, εντός της οποίας θα περιλαμβάνονται και οι δύο οριοθετήσεις με Ιταλία και Αίγυπτο. Όλα αυτά προϋποθέτουν εγκατάλειψη της ακολουθούμενης πολιτικής του κατευνασμού και να στείλουν στον «σκουπιδοντενεκέ» την πολυδιαφημισμένη Διακήρυξη των Αθηνών που υπέγραψαν Μητσοτάκης-Ερντογάν στις 7 Δεκεμβρίου 2023 .

 Η Οδηγία  αυτή της Ε.Ε., αρμοδιότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, έχει καταστεί εφιαλτικό  και μείζον πολιτικό πρόβλημα για την ελληνική Κυβέρνηση. Η τελευταία, φοβική, ανίκανη και ετεροπροσδιορισμένη, αδυνατεί να εκμεταλλευτεί το όποιο «παράθυρο ευκαιρίας» παρουσιάζεται τώρα που η Τουρκία θέλει να δείχνει «καλό παιδί» μήπως και καταφέρει να αγοράσει τα F-16 από τις ΗΠΑ και να αναβαθμίσει τις οικονομικές σχέσεις της με την Ε.Ε. Πότε περιμένει η Αθήνα να επεκτείνει τα χωρικά ύδατά της και να ανακηρύξει την ΑΟΖ, μήπως όταν ισχυροποιηθεί περισσότερο στρατιωτικά η Τουρκία ή μήπως όταν αποκτήσει περισσότερα πυραυλικά συστήματα και UAV ή μήπως όταν μελλοντικά καταστεί πυρηνική δύναμη ή μήπως όταν ο ελληνικός πληθυσμός θα έχει μειωθεί περαιτέρω και ο τουρκικός  αυξηθεί;

Ένα χάρτη σαν της Κύπρου η κυβέρνηση κ. Μητσοτάκη ήταν υποχρεωμένη να προωθήσει . Δυστυχώς αυτόν τον  χάρτη αδυνατεί και κρύπτεται να  τον παρουσιάσει στην παγκόσμια κοινότητα  και  δεν τολμά  να τον υποβάλει στην Ευρωπαϊκή Ένωση,  γιατί σχεδιάζει τη συνθηκολόγηση με την Τουρκία. Ο καθηγητής διεθνούς δικαίου, βουλευτής της ΝΔ και πρώην υπουργός κ. ΣΥΡΡΙΓΟΣ, στις 28-12-2023 σε εκπομπή κεντρικού τηλεοπτικού σταθμού, προσποιούμενος αναληθώς δήλωσε πως η 10χρονη καθυστέρηση κατάρτισης του τόσο σημαντικού  ΘΧΣ οφείλεται σε κρατικές διαδικαστικές δυσκολίες!!!

Για την Ελλάδα όμως αποτελεί εθνικό καθήκον να συνταχθεί άμεσα ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός,  όπως επιτάσσεται από την ΕΕ και τα εθνικά μας συμφέροντα. Αποτελεί ντροπή γιατί αρνούμεθα  να δείξουμε και υπερασπιστούμε  στην παγκόσμια κοινότητα την πιο διάσημη θάλασσα του πλανήτη!

 

Λάμπρος Χουλιάρας

 

Σημείωση "φ": Υπεύθυνος για το άρθρο είναι αποκλειστικά ο αρθρογράφος. Οι θέσεις του είναι προσωπικές και τίθενται σε δημόσιο διάλογο σε πνεύμα ελευθερίας.

 

Σχετικά με τις πλημμύρες: Λείπει ο εθνικός σχεδιασμός.
Κάποιες προτάσεις μας.

30/09/2023

Του Γεώργιου Σαγιά

Οι ευθύνες των κυβερνήσεων (και) για την έλλειψη επαρκούς αντιπλημμυρικής προστασίας σε πάρα πολλές περιοχές τής ελληνικής επικράτειας είναι τεράστιες. Ο αναπόφευκτος καταλογισμός ξεκινά από τους εκάστοτε πρωθυπουργούς, υπουργούς και επιμερίζεται αναλογικώς σε κάθε εμπλεκόμενο.
Αμέσως μετά τις Περιφερειακές και Δημοτικές Εκλογές που ακολουθούν οσονούπω και με δεδομένο ότι από τις βουλευτικές εκλογές έχει προκύψει λίαν προσφάτως αυτοδύναμη κυβέρνηση, καθώς επίσης υπάρχουν και κόμματα που θα μπορούσαν να συναινέσουν εάν υπάρξει σοβαρή και τεκμηριωμένη πρόταση αντιπλημμυρικής θωράκισης τής χώρας, είναι χρέος όλων, με ευθύνη τής κυβερνήσεως και την οφειλόμενη σοβαρή στάση όλων των κομμάτων τού Κοινοβουλίου τα εξής -μεταξύ άλλων:
-να εκπονηθεί τάχιστα συνολικός εθνικός σχεδιασμός για αντιπλημμυρικά έργα
-να κατατεθεί πρόγραμμα εξακτινωμένο ανά Περιφέρεια και εξειδικευμένο ανά Δήμο
-να κατατεθεί πρόγραμμα και συγκεκριμένες πηγές χρηματοδότησης σημαντικών, ουσιαστικών και αποτελεσματικών έργων υποδομής
-να κοστολογηθεί με σημερινές τιμές και -ενδεχομένως- με προβλεπόμενες αυξήσεις υλικών (για να μην μένουν τα έργα ημιτελή) κάθε έργο
-να προβλεφθεί νόμιμος γενικά αποδεκτός τρόπος ταχείας απεμπλοκής σε περίπτωση νομικής εμπλοκής των επειγόντων, απαραίτητων και αναγκαίων έργων
-να μελετηθούν ενδελεχώς τα κλιματικά δεδομένα στην χωροχρονική προοπτική τους και να συναρτηθούν με έργα που να αντέχουν σε πολύ μεγάλο βάθος χρόνου.
-να οριστούν ελεγκτές έργων αυτοί που γνωρίζουν και να μειωθεί στο μέγιστο ο εν πολλοίς τυχαίος ορισμός που γίνεται βάσει νομοθεσίας από τα Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια, συχνότατα με αιρετούς αδαείς περί τούτων
-να ελεγχθούν από σώμα αδιάφθορων μεγάλες και μικρές αστοχίες εταιρειών έργων -ή και αυθαίρετες αλλαγές πέραν των υπογεγραμμένων και επί τα χείρω- να καταγγελθούν αρμοδίως, να εκδικασθούν με ειδική εντολή τάχιστα και να κληθούν οι αποδεδειγμένα και τελεσιδίκως καταδικασθέντες σε επανορθώσεις (βεβαίως, οι ανθρώπινες ζωές δυστυχώς δεν ξαναγυρίζουν στα εγκόσμια...).

Σημειώνεται πως επιμέρους έργα όπως οριοθέτηση και διευθέτηση χειμάρρων, αποτελεσματικές παρεμβάσεις στις λεκάνες απορροής ρεμάτων, έργα ορεινής υδρονομίας, πρέπει να εκτελεστούν εντασσόμενα στον ολοκληρωμένο εθνικό σχεδιασμό και να οριστεί βαθμός επείγοντος και φάσεις άμεσης εκτέλεσης υποέργων για να προληφθούν επείγουσες όσο και επικίνδυνες καταστάσεις.

Δεδομένου ότι στο τέλος κάθε έτους ψηφίζεται ο προϋπολογισμός νέου έτους, τόσο σε επίπεδο Βουλής όσο και σε επίπεδο Περιφερειών και Δήμων, το θέμα τής Πολιτικής Προστασίας με τις πολλές υποκατηγορίες (π.χ. φυσικές καταστροφές, αντιπλημμυρικά, πυρκαγιές, χιονοπτώσεις και αποκλεισμοί, έλεγχος και ανακαίνιση καταφυγίων κ.ά.π.) πρέπει να τεθούν ψηλά στον κατάλογο προτεραιοτήτων (όπως π.χ. η υγεία, η παιδεία, η εθνική άμυνα).
Επειδή δε τα χρήματα τού προϋπολογισμού είναι περιορισμένα και οι πολιτικές διανομής χρημάτων από το "λεφτόδεντρο" είναι σαφώς αντιαναπτυξιακές, πρέπει επιτέλους να ιεραρχηθούν προτεραιότητες σε βάρος περιττών δημοσίων σχέσεων, αχρείαστης επικοινωνίας, δράσεων για το θεαθήναι, επιχορήγησης αχρείαστων Μ.Κ.Ο., αδικαιολογήτων εξόδων επιβάρυνσης των προϋπολογισμών και πολλά ακόμη τα οποία δεν άπτονται τού παρόντος κειμένου.

Λείπει ο εθνικός σχεδιασμός σε βάθος. Δεν υπάρχουν δικαιολογίες, ούτε γιατί λείπει ούτε γιατί δεν έχει ήδη δρομολογηθεί ούτε βεβαίως αν άμεσα δεν δρομολογηθεί. Το πολίτευμα πρέπει να υπηρετεί το έθνος και τον πολίτη και όχι το αντίστροφο. Όμως αυτό σημαίνει ότι και ο πολίτης θα πρέπει να προσανατολίσει την ψήφο, τις δράσεις, την ίδια του την ζωή σε εθνική κατεύθυνση.

 

Σημείωση "φ": Υπεύθυνος για το άρθρο είναι αποκλειστικά ο αρθρογράφος. Οι θέσεις του είναι προσωπικές και τίθενται σε δημόσιο διάλογο σε πνεύμα ελευθερίας.

 

Ευτοπιαλάνδη εναντίον Αράχνης ή Ταυτοτιστές εναντίον Νεοταξιτών

 

του Γ.Σαγιά

 

Υπάρχουν παγκοσμίως λίγες ποσοτικά ιδιαίτερες προσωπικότητες, οι οποίες φροντίζουν να συνδέονται ποικιλοτρόπως μεταξύ τους και οι οποίες συγκροτούν μία σύγχρονη ολιγαρχία. Φανερός σκοπός τους -σε όσους μπορούν να βλέπουν καθαρά- η κατεύθυνση των ανθρώπων τού πλανήτη στις πολιτικές που αυτοί φαντάζονται, οραματίζονται, δρομολογούν, ορίζουν, επιβάλλουν και διατηρούν. (Η προσπάθεια κατανόησης μη φανερών σκοπών καθώς και κεντρικού σκοπού, εκτιμάται υπό του γράφοντος ότι σχετίζονται με την μεγίστη εξουσία επί πάντων, παντού και πάντα, όμως μια τέτοια προσέγγιση ξεφεύγει από τις ανάγκες αυτού του κειμένου). Αυτός λοιπόν ο φανερός σκοπός τους, αναγκαίο γι' αυτούς μέσον και γέφυρα συνάντησής τους, συνδυάζεται με απόκτηση όλο και μεγαλύτερης εξουσίας, δύναμης και χρήματος. Σε αυτή την δομή -και για την διατήρηση και επέκτασή της- χρειάζονται συμμάχους, προωθητές, υποστηρικτές, μέσα, προστασία και γενικότερα εργαλειοποιημένους βαστάζους (όχι όμως δυνητικά επικίνδυνους ανταγωνιστές ούτε και ισότιμους μεταξύ τους υποτακτικούς αλλά αναλογικώς διαβαθμισμένο παγκόσμιο στράτευμα, κατά την κρίση και τα συμφέροντά τους). Μέρος τής δομής -την οποία θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε με ιστό αράχνης- αποτελούν ξεχωριστές παγκόσμιες πολιτικές ομαδώσεις, οικονομικοί πολυεθνικοί κολοσσοί, τραπεζικό και αξιολογικό σύστημα βασισμένο σε εικονική πραγματικότητα όλο και περισσότερο ψηφιακή αλλά και όλο και περισσότερο μη ανταποκρινόμενη στα πραγματικά οικονομικά μεγέθη, επικοινωνιολόγοι παγκόσμιοι διαμορφωτές και ελεγκτές τής επικοινωνίας αλλά και συμπεριφοράς, πανεπιστημιακοί φιλόδοξοι στρατευμένοι ποδηγετημένοι και ποδηγετούντες καθοδηγητές, ένστολοι ελεγχόμενοι στρατοί και αστυνομίες για κατά τόπους επιβολή τής λεγόμενης παγκόσμιας νέας τάξης, χρήσιμοι αργυρώνητοι δούλοι καθώς και ηλίθιοι νεοσκλάβοι υπηρέτες τους, είναι μέρος τού ιστού που σχεδιασμένα, συστηματικά, οργανωμένα, εξακτινωμένα και μεθοδικά εξυφαίνουν σε όλο το μήκος και το πλάτος τού πλανήτη. Οι βιομηχανίες όπλων, οι εταιρείες ανοικοδόμησης και οι φαρμακευτικές εταιρείες αποτελούν ιδιαίτερες βασικές κλωστές τού εξυφαινόμενου ιστού, κεντρικό μέρος τού συνεχώς επεκτεινόμενου και εξαπλωνόμενου διεθνώς δικτύου.

Εντός αυτού του πλαισίου, προβάλλονται και προωθούνται κάθε φορά οι θεωρίες, απόψεις και ιδέες που αυτοί εκτιμούν πως θα υλοποιήσουν καλύτερα τους σχεδιασμούς τους. Εάν κριθεί ότι απειλείται ο ιστός τους, το δίκτυό τους, τότε θα πολεμηθεί -με διάφορες δικαιολογίες- όποιος και ό,τι φαίνεται πως τον απειλεί. Εάν κριθεί ότι η αύξηση του πληθυσμού υπηρετεί την στοχοθεσία τους, θα υποστηριχθεί ασμένως, εάν πάλι κριθεί ότι υπάρχει θέμα υπερπληθυσμού, ιοί και αρρώστιες μπορεί να επιστρατευθούν για να υπάρξει η εξέλιξη που επιθυμούν. Εάν κριθεί ότι ένα διαφορετικό ενεργειακό μοντέλο εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους, τότε θα γίνουν όσες αλλαγές, ετερόκλητες συμμαχίες, συγκρούσεις και πόλεμοι εκτιμηθεί ότι οδηγούν στον στόχο τους. Εάν κριθεί ότι κάποια κινήματα ενδέχεται -στην προοπτική τους- να τους απειλήσουν, θα επιχειρήσουν να τα εγκολπώσουν ή να τα απονευρώσουν ή να τα διαβάλλουν ή να τα θέσουν στην υπηρεσία τους ή να τα θέσουν εκτός νόμου ή να τα διαλύσουν ή και όλα αυτά συνδυαστικά. Κινήματα της λεγόμενης αριστεράς, του οικολογισμού, της λεγόμενης δεξιάς, του κοινωνισμού, έχουν δεχθεί επιθέσεις όπως οι προαναφερόμενες και έχουν υποστεί έως τώρα σοβαρές ήττες.

Νέες σχετικά κλωστές τού ιστού επεκτείνουν το παλαιόθεν εξυφαινόμενο αντανθρώπινο και αντεθνικό δίχτυ αιχμαλωσίας και υποταγής εθνών και λαών και εξαπλώνουν τον παγκόσμιο έλεγχο. "Αστυνομίες" (με ή χωρίς στολή, επίσημες και ανεπίσημες) ελέγχου και καταστολής τής ελεύθερης σκέψης και δράσης, επιλέγονται ως αρωγοί τής καταστολής διαφωνούντων και βεβαίως της δικής τους επιβολής.

Επεκτείνοντας, "ορθοπολιτικοί" σύγχρονοι "κομσομόλοι", επικουρούν την αστυνομία παίζοντας τον ρόλο τής αστυνομίας σκέψεως. Δεν τους αρκεί να μην λέει κάποιος ελεύθερα αυτό που δεν θέλουν να ακουστεί αλλά επιδιώκουν να σπείρουν φόβο και τρόμο, ώστε να παρέμβουν σε αυτόν καθ' αυτόν τον τρόπο τού σκέπτεσθαι των "αντιφρονούντων" (δηλαδή, των ορθοφρονούντων, διότι δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι προωθούν αντιστροφή εννοιών, αρχών και αξιών καθώς και αποπειρώνται να ενιαιοποιήσουν και να φτωχύνουν τις γλώσσες ως εργαλείου αποπνευματικοποίησης, επιβολής και ελέγχου). Κάποιες από αυτές τις κλωστές είναι ο μισαλλόδοξος αντιρατσισμός, η ανελεύθερη "γουόκ ατζέντα" ("επαγρυπνιστική" λειτουργία κατά υποτιθέμενων διακρίσεων, παραβιάζουσα πάντως τόσο κατ' αρχάς όσο και κατ' αρχήν την ελευθερία τού λόγου), η στρεβλωμένη ζωοφιλία, το επιθετικό ελτζιμπιτικιουπλάς (όπου πίσω από το "πλας" θα μπορούσε να κρύβεται υποστήριξη παιδεραστίας και κτηνοβασίας διότι τα κινήματά τους δεν τις καταδικάζουν σαφώς, ρητώς και κατηγορηματικώς), ο αρρωστημένος ανισόρροπος φεμινισμός, τα σαδιστικά -για τους μεν- μαζοχιστικά -για τους δε- "μπιελέμ" ("black lives matter") κατευθυνόμενα κινήματα, η στρεβλωμένη οικολογία, η παρακμιακή τέχνη (συνδυαζόμενη και από καταστροφή πραγματικών έργων τέχνης), οι αποπνευματικοποιημένες "ελίτ" παρακμιακών θεωριών, ο υβριδικός αντάνθρωπος (με την μηχανοποιημένη περίεργη συμπεριφορά και τις πανομοιότυπες ετεροκινούμενες αντιδράσεις), ο φοβικός νεοσκλάβος (υποχείριο των κάθε βαθμίδος και κλωστής εξουσιαστών). Εποχή αντιστροφής εννοιών και αξιών, εποχή επιταχυνόμενης σήψης και πρακμής, εποχή απιστίας και ψυχικής αιχμαλωσίας. Με λίγα λόγια, εποχή δυστοπίας.

Αξίζει τον κόπο να ειπωθούν εν τάχει κάποιες σκέψεις περί δυστοπίας, αλλά και ουτοπίας και να εισαχθεί στην συζήτηση και η ευτοπία. Διότι, η εθνικιστική θεώρηση των πραγμάτων υπερβαίνει την απαισιοδοξία ("...αυτός ο κόσμος είναι ο χειρότερος δυνατός και δεν υπάρχει ελπίδα..."), υπερβαίνει την αισιοδοξία ("...αυτός ο κόσμος είναι ο καλύτερος δυνατός και όλα θα γίνουν όπως επιθυμούμε, άκοπα μέσω ενός μαγικού ραβδιού...) και πρεσβεύει την βελτιοδοξία ("...αυτός ο κόσμος είναι αυτός που είναι αλλά με την δική μας συνεχή, επίπονη, πεισματική και ανυποχώρητη προσπάθεια, θα μπορούσε να γίνει καλύτερος κατά την δύναμη τής βουλήσεως και προσπάθειάς μας). Συνεπώς, απέναντι στους δυστοπιστές και στους ουτοπιστές, προτείνεται η ευτοπία, ως απόρροια προσωπικής, αυτόβουλης εν ελευθερία στράτευσης σε έναν σκοπό που προτάσσει το κοινό καλό μέσα από το εθνικό συλλογικό καλό, το οποίο είναι και προϋπόθεση ατομικής ανέλιξης, προόδου και ευημερίας. Στην δυστοπία, το αχώριστο αρχαίο προθεματικό μόριο "δυσ" δηλώνει κάτι κακό, ένα αρνητικό αποτέλεσμα. Στην ουτοπία, η σύνθεση του αρνητικού μορίου "ου" μαζί με την λέξη "τοπία / τόπος" δηλώνει κάτι που βρίσκεται εκτός πραγματικότητας και αναφέρεται σε γεννήματα της φαντασίας, δηλαδή δηλώνει κάτι που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί αλλά αποτελεί φαντασιολογία, φαντασιοκοπία. Ενώ στην ευτοπία, το μόριο "ευ" αντιτίθεται στο "δυσ" τής δυστοπίας και πόρρω απέχει από την ουτοπία. Μεθερμηνευόμενον, η ευτοπία ξεπερνά τις θεωρίες τής απογοήτευσης, της παραίτησης, της ηττοπάθειας και δεν διολισθαίνει στην συμπαθή συνθηματολογία τής ουτοπίας, δηλαδή δίνει λόγο ύπαρξης, προτείνει τρόπο ζωής και εμφανίζει αληθινή προοπτική για όλους όσοι θέλουν να δικαιώνουν την ύπαρξή τους και όχι να αποτελούν δουλόφρονα περάσματα μιας αντανθρώπινης ζωής που ορίζεται υπό άλλων. Η ευτοπία είναι πρόταση, η ευτοπία είναι λύση, η ευτοπία δικαιολογεί την ύπαρξη, η ευτοπία είναι δύναμη δημιουργίας, η ευτοπία είναι εφικτή!

Το ότι δεν επιθυμούμε την δυστοπία που η -συμβολικά παρουσιαζόμενη σαν- αράχνη υλοποιεί, δεν σημαίνει ότι πρέπει να οδηγούμαστε σε υποστήριξη μιας ουτοπίας που ξεστρατίζει την ενεργητικότητα και την ζωντάνια όλων όσοι επιθυμούν να αντισταθούν και να αντιδράσουν στην λεγόμενη νέα εποχή και στην παγκόσμια νέα τάξη πραγμάτων, αλλά στη διεκδίκηση της ευτοπίας. Ο άνθρωπος είναι τρωτός και ασφαλώς όχι αλάνθαστος, που σημαίνει ότι η ηθική του (ακόμη και υπό διάφορες οπτικές ιδωμένη) είναι αμφίβολη, όχι σταθερή, ανθρωπίνως ευμετάβλητη, πράγμα που με τη σειρά του σημαίνει ότι οι εξιδανικεύσεις είναι εφικτότερες θεωρητικώς παρά πρακτικώς.

Στην επέκτασή του, το ανωτέρω οδηγεί σε ένα απλό συμπέρασμα: μπορούμε να διεκδικούμε την ευτοπία, χωρίς να παραγνωρίζουμε τις πολύ μεγάλες υποκειμενικές και αντικειμενικές δυσκολίες. Αυτό είναι ζητούμενη πραγματικότητα και ενθάρρυνση ενάντια στην συστημικώς προβαλλόμενη αποθάρρυνση καθώς και στην πρακτικώς εισπραττόμενη απογοήτευση από την ουτοπία.

Έτι περαιτέρω, σημερινοί λογιζόμενοι -και διχαζόμενοι- σαν αριστεροί και δεξιοί, μπορούν να συναντηθούν δυνητικώς στην ίδια έπαλξη αγώνα κατά της παγκοσμιοποίησης, του διεθνισμού, της ομογενοποίησης, της νέας εποχής και νέας τάξης πραγμάτων. Με πυρήνα σκέψης το έθνος, την ρίζα, την συνέχεια, την ταυτότητα, κορμό την διαφορετικότητα, τις γλώσσες, τα ήθη, τα έθιμα τις παραδόσεις, την πίστη και κλαδιά την αξιοπρέπεια και την ελευθερία, να στοχεύσουν στην καλλικαρπία μιας νέας πολιτείας, με πολίτες εθνικώς φρονούντες και τελούντες, ενάντια στο υβρίδιο του μετανθρώπου / αντανθρώπου. Να επιδιώξουν δηλαδή την ευτοπιαλάνδη (όπου "λάνδη" ίσον τόπος, χώρα, από το ελληνικό πρόσφυμα "λάνδη", το οποίο εδώ χρησιμοποιείται ως επίθημα της λέξης ευτοπία), με άλλες λέξεις, να αγωνιστούν για έναν τόπο που μπορεί όντως να δημιουργηθεί και θα προκύπτει από τις επιθυμίες, τα όνειρά τους και την άοκνη προσπάθειά τους.

Ο εθνομελλοντισμός, ως κίνημα υπέρ έθνους και ελευθερίας, θα μπορούσε να είναι το πεδίο συνεννόησης• εδραζόμενος στον εθνικισμό, στον ταυτοτισμό, στον οικολογισμό, στον κοινοτισμό και στην ελευθερία, υπερβαίνει μερικότερες συνειδήσεις και προβάλλει ως ευρύτητα μιας πολιτικής συνάντησης μαχητών υπέρ ελευθερίας. Μαχητών ελευθερίας οι οποίοι υπερβαίνουν τον πειρασμό μιας φανταστικής πραγματικότητας που θα υλοποιηθεί μέσα από ευχολόγια και όμορφα συνθήματα και αποφασίζουν να επιλέξουν ως ελεύθερες προσωπικότητες να αντιπαλέψουν την πραγματικότητα, την δυστοπική για πολλούς, καθώς και να αγωνιστούν για την ύπαρξη των εθνών και αυτού καθ' αυτού του αξιοπρεπούς και ελευθέρως φρονούντως ανθρώπου.

Με άλλες λέξεις, οι μαχητές τής ελευθερίας επιλέγουν αυτοπροαιρέτως και αποφασίζουν αυτοβούλως να συστρατευθούν στην ιδέα μιας νέας εθνικής πολιτείας, η οποία οδηγεί στην ευτοπία -ή, ακόμη, θα μπορούσε και αυτή η ίδια να γίνει η ευτοπία.

Σε αυτή την πανστρατιά ελευθερίας, θα χρειαστούν ευρύτερα μέτωπα, συνεννοήσεις και συναινέσεις, με κοινή βάση αντίληψης αλλά και συγκεκριμένη σκοποθετική και στοχοθεσία για την ανατροπή των υπαρχόντων αρνητικών κατεστημένων. Αυτά τα μέτωπα, τόσο σε επίπεδο έθνους όσο και σε επίπεδο Ευρώπης ή και κόσμου, αναγκαστικά θα διέλθουν ακόμη και μέσα από ετερόκλητες συμμαχίες, όμως η καταστροφή των ιστών τής αράχνης, η διάλυση των υπαρκτών παγκόσμιων δικτύων των επικυρίαρχων, επιβάλλει ευρύτερες συμμαχίες με βάση κοινό σκοπό. Αυτό προϋποθέτει σεβασμό των διαφορετικοτήτων, καθαρές συμμαχίες, άδολες συνεργασίες και ένα κοινό σημείο αναφοράς ως αδιαμφισβήτητο συνεκτικό κρίκο, το οποίο θα μπορούσε να είναι ο Ελληνισμός και ό,τι αυτός περικλείει. Η νέα πολιτεία για την οποία (πρέπει να) αγωνιζόμαστε, περνά -δυστυχώς- "διά πυρός και σιδήρου", μέσα από τρομερές ταλαιπωρίες, δυσκολίες, στερήσεις, προδοσίες, μικρές προσωρινές ήττες, όμως είναι και ορατή και -όπως προειπώθηκε- εφικτή.

Μια νέα πολιτεία, που θα χαρακτηρίζεται -μεταξύ άλλων- από ισονομία, η οποία οδηγεί στην ελευθερία, ενώ συγχρόνως η ελευθερία επιδιώκει την ισονομία. Με κοινοτισμό, διότι ο κοινοτισμός δεν αντιστρατεύεται την ιδιοκτησία και η ιδιοκτησία δεν ακυρώνει τον κοινοτισμό. Με παιδεία με πίστη στο συλλογικό καλό ως πλαίσιο τού ατομικού καλού καθώς και εθνική αυτοσυνειδησία ως οδηγό για σωστή λειτουργία των ανωτέρω. Σε ένα υγιές εθνικό κράτος (και χρειάζονται πολλά για να υπάρξει αυτό), επιχειρείται και στην πράξη η άρση των όποιων αντιφάσεων, οι οποίες, όσο εξαλείφονται, τόσο εξαφανίζουν και τις ιδεολογικές στρεβλώσεις. Χρειάζεται βάθος σκέψης, καθαρή ανάλυση και συγκεκριμένες πράξεις (πράξεις με κόστος και συνέπειες) για να προσεγγιστεί και -εν τέλει- να υλοποιηθεί το ανωτέρω. Στην επέκτασή του, αυτό σημαίνει και: σε αυτούς που ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχουν όρια, τους λέμε ότι υπάρχουν όρια. Σε αυτούς που μιλούν με τα δικά τους όρια, τους λέμε ότι δεν αναγνωρίζουμε πως είναι αυτοί που πρέπει να θέτουν τα όρια. Διότι το κέντρο τής διοίκησής τους ("η καρδιά τής αράχνης") επιβάλλει ολοκληρωτισμό, πνευματική ένδεια, ανελευθερία, υποταγή, σκλαβιά. Προωθεί πολιτική, πνευματική, οικονομική, τεχνολογική, στρατιωτική, πολιτιστική υποτέλεια. Σε αυτή την κατεύθυνση, βρίσκει αρωγούς και συμπαραστάτες ποικιλόχρωμους διεθνιστές, κομμουνιστές, αναρχιστές, σοσιαλιστές, φιλελευθεριστές, επεκτατιστές (ιμπεριαλιστές) τής ΝΤΠ. Όμως, το έθνος είναι φυσική οργανική πραγματικότητα και επιπλέον υπερκεράζει την φυσική του οντότητα, την υπερβαίνει. Διατρέχει πολύμορφα την ιστορία από τις απαρχές της και εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να την διατρέχει, παρά τις αντίθετες προς τούτο προσπάθειες των παγκοσμιοποιητών που ήδη αναφέρθηκαν. Οι ταυτοτιστές, οι εθνικιστές, οι κοινοτιστές, οι κοινωνιστές και γενικά όλοι όσοι επιθυμούν ελευθερία, οφείλουν να συμπήξουν μέτωπα. Εμβαθύνοντας: στην υπαρξιακή σπείρα, ανά τακτά διαστήματα, θέτουμε πρώτα την πολιτική, (την δικαιοσύνη, την πίστη, την ηθική, την αξιοπρέπεια, τον πολιτισμό, την τέχνη) πάνω από τις οικονομικές αντιλήψεις και διαδικασίες (οι οποίες βεβαίως είναι σημαντικότατες, πλην όμως όχι πρωτεύουσες). Εκτιμούμε ότι το Είναι των ανθρώπων ελευθερώνεται όταν ξεπερνάει τον εγωισμό και συνειδητά αυτοστρατεύεται στο Είμαστε. Εξ άλλου, ο κόσμος δεν απαρτίζεται από άτομα αλλά από φυλές, κοινότητες, λαούς, έθνη. Η ιστορία τής ανθρωπότητας θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως ιστορία εντός τών απανταχού κοινοτήτων. Δεν εξαφανίζεται όμως το άτομο μέσα σε έναν αμφίβολο παγκόσμιο χυλό, μέσα σε μια ελεγχόμενη ετεροκατευθυνόμενη παγκοσμιοποίηση αλλά ζει και ενεργεί εντός τής κοινότητάς του και χάρη στα διακριτά χαρακτηριστικά του και στην ιδιοσυγκρασία του, επιλέγει να γίνει η πρωτοπορία -ίσως εξ αυτού και παρανάλωμα- για το κοινό καλό και την πρόοδο τής κοινότητάς του, της πατρίδας του, του έθνους του. Η ελευθερία τής προσωπικότητάς του φέρει εντός της τους προγόνους, τη συνέχεια των γενεών, επηρεάζεται από τις συνθήκες και το περιβάλλον, την προσωπική βούληση και την δυνατότητα επιλογών, τις δυνάμεις τής ψυχής, και εκφράζεται εντός τής κοινότητας, του λαού, της πατρίδας, του έθνους όπου ο άνθρωπος ζει ως οργανικό μέλος του και επηρεάζει την κοινότητα με τις σκέψεις και πράξεις του. Είναι ζητούμενο ένας ενεργός πολίτης συνειδητοποιημένος και προσανατολισμένος να σκέφτεται και να ενεργεί υπέρ τού έθνους του και των συμπατριωτών του, το οποίο στην έκτασή του μπορεί να ερμηνευθεί και ως προϋπόθεση και προοπτική ατομικού καλού.

Με βάση τα ανωτέρω, μια νέα πολιτεία με εθνοπολιτική αντίληψη βασισμένη στον εθνικισμό, στον ταυτοτισμό, στον κοινοτισμό, στον κοινωνισμό και στον οικολογισμό, λειτουργώντας βάσει -κυρίως- της συνισταμένης των ανωτέρω, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι κατά κάποιον τρόπο ζει τα ανωτέρω. Όμως όχι ακόμη ολοκληρωμένα αλλά σπέρματι, γιατί λείπει στο ξεκίνημα η πολλαπλασιαστική δυναμική, η οποία αναμένεται να εκφραστεί στην πράξη από την επιτυχή σύνθεση αυτών καθώς και η με θετικό πρόσημο υπέρβαση των συνιστωσών άμα τή συγκροτήσει και εφαρμογή τους ως ενιαίο σύστημα κοσμοθέασης και πολιτικής εφαρμογής της. Ο δρόμος για την ευτοπία περνάει από την ελεύθερη σκέψη, το όραμα, την βουλησιοκρατία, την αυτόβουλη συσστράτευση, την επίπονη αντίσταση, τον προσεκτικό σχεδιασμό με αναγκαία πρόβλεψη ευέλικτων μεθόδων και τακτικών, την διαχείριση του απρόοπτου, την αταλάντευτη πίστη για την επίτετυξη στόχων και σκοπού και -εν τέλει- για τη νίκη, η οποία θα είναι νίκη των εθνών και νίκη τού ανθρώπου. Θα μπορούσε λοιπόν να ειπωθεί πως η ευτοπία αντιστοιχεί στην βαθύτερη φύση μας, μπορεί να επιδιώκεται -και να εκδηλώνεται μερικώς και αποσπασματικώς προς ώρας- με διάφορους τρόπους στη ζωή μας, προκρίνει την ενότητα του παλαιού με το νέο και προβάλλει την αρμονία εσωτερικού και εξωτερικού κόσμου, όμως χρειάζεται εναργέστατος πνευματικός καθορισμός και πολιτική υλοποίηση με ενότητα πνεύματος και δράσης. Η κίνηση γίνεται από το βίωμα και τη θεωρία προς την συνειδητοποιημένη πράξη ώστε η ευτοπία να καταστεί επιλογή τής πλειονότητας. Χρειάζεται μεγίστη προσπάθεια και είναι φανερή η προαναφερόμενη αναγκαιότητα σύμπηξης μετώπων. Πέραν αυτών όμως, επιδιώκεται και μια πολύ δύσκολη αντιστροφή: το άτομο, ως αναπόσπαστο μέρος τού συνόλου, αντί να αντικατοπτρίζει εντελώς την εποχή του, να επιδιώξει και να επιχειρήσει ώστε η ερχόμενη εποχή να αντικατοπτρίζει την ευτοπία και δι' αυτής να αντικατοπτρίζονται τα νέα Εγώ στρατευμένα στο Εμείς. Δηλαδή, το τι άνθρωπος πρόκειται να γίνει καθ' ένας, να αρχίσει πλέον να εξαρτάται από την κοσμοαντίληψη που θα επιλέξει και την πραγματική πολιτική με την οποία εκφράζεται στο πλαίσιο τής κοινότητας. Αυτόβουλη και συνειδητοποιημένη προσφορά υπέρ τής κοινότητας και υπέρ τής ταυτότητας, του έθνους, είναι και αποδοχή -μεταξύ άλλων- τού ηθικού δεσμού και -εν τέλει- ένδειξη ελευθερίας. Γίνεται μεν κατανοητό το λαϊκό φαντασιακό τού εφήμερου και ανόητου μαζανθρώπου, όμως, αφουγκραζόμενοι τους μύχιους πόθους και τα όνειρα νεοσκλάβων (οι οποίοι δυστυχώς συναντώνται παραπλανημένοι σε όλο το πολιτικό φάσμα με τις διχαστικές και ψευδεπίγραφες ορολογίες "αριστερά" και "δεξιά" και διαβαθμίσεις αυτών), πρέπει να δοθεί και σε αυτούς η ευκαιρία -και το δικαίωμα- να γνωρίσουν την ελευθερία. Αυτός θα ήταν ένας δικαιωματισμός για τον οποίο θα άξιζε να επιχειρήσουν, ανατρέποντας τον ψεύτικο "δικαιωματισμό" που αφειδώς εύκολα τους προσφέρεται και που ουσιαστικά είναι άλλη μια μορφή συστημικών χειροπέδων. Τα όποια δίκαια και ηθικά αιτήματά τους -έστω και υποτονικώς εκπεφρασμένα- πρέπει να ενταχθούν ως ψηφίδες τής συνολικής εικόνας τής ευτοπίας, το όραμα τής οποίας -σε ιδανικές συνθήκες, οι οποίες όμως προσεγγίζονται με πολύ κόπο-, θα πρέπει να ταυτίζεται με αυτό του λαού.

Βεβαίως, σημειώνεται συμβολικώς πως παρά το ό,τι το πνεύμα μας ερευνά το σύμπαν και τα μάτια μας κοιτάζουν τον ουρανό, δεν σημαίνει ότι τα πόδια μας δεν πατούν στη γη και ότι μπερδεύεται το πραγματικό ύψος με την σκιά. Γνωρίζουμε ότι οι αράχνες στην πλειοψηφία τους ζουν μοναχικά και πως συστηματικά

εξυφαίνουν τον ιστό τους. Γνωρίζουμε επίσης ότι κάποια ελάχιστα είδη ζουν σε αποικίες και συνεργαζόμενες δημιουργούν ιστό πολλών μέτρων. Μάλιστα, οι αράχνες αυτές έχουν την ικανότητα να συντονίζονται από τις δονήσεις τού ιστού που φτιάχνουν όταν επιτίθενται όλες μαζί στο θύμα που έχει πέσει στον ιστό τους, το περικυκλώνουν και συγχρονισμένα εξελίσσουν το τελευταίο στάδιο τής επίθεσής τους, νικώντας έτσι ακόμη και μεγαλύτερα θύματά τους. Η φύση διδάσκει. Χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα εξωσύστημα που να μπορέσει σταδιακά -ή και απότομα, εάν καταστεί εφικτό να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις- να εξαφανίσει την αράχνη, τις αποικίες των αραχνών, τις αράχνες.

Συνελόντι ειπείν: Οι ελάχιστοι παγκόσμιοι αφέντες, θέλουν να λειτουργούν σαν θεοί, εξουσιαστές, αφέντες, παντοκράτορες. Προσπαθούν να ελέγξουν παγκοσμίως την πολιτική, οικονομική, επικοινωνιακή, στρατιωτική και δικαστική εξουσία, με μαριονέτες αχυρανθρώπους, ομαδώσεις (λόμπις) (π.χ. βιομηχανίες όπλων, φαρμακευτικές εταιρείες, κατασκευαστικές εταιρείες, παγκόσμια δίκτυα επικοινωνίας που λειτουργούν ενίοτε και σαν αστυνομία έκφρασης αλλά και γραφείο τύπου των επικυρίαρχων, ελεγχόμενες στρατιωτικές ηγεσίες κ.ά.), με φοβισμένα υποτακτικά ανθρωπάκια και με χρήσιμους ηλίθιους. Στον αντίποδα, οι αγωνιζόμενοι για ευτοπία και ελευθερία, με ελάχιστα μέσα, βαλλόμενοι πανταχόθεν, ασυντόνιστοι και διασπασμένοι, πλην όμως υπαρκτοί και μαχητές, παρά τις σημαντικές απώλειες στον ιστό. Η αράχνη συνεχίζει να επεκτείνει τους ιστούς της. Η σύγκρουση προ των πυλών: Ταυτοτιστές εναντίον Νεοταξιτών. Ευτοπιαλάνδη εναντίον Αράχνης. Ένα μήνυμα συμβολικό κυκλοφορεί από στόμα σε στόμα: κάψτε την Αράχνη!

 

Γεώργιος Σαγιάς

Σημείωση "φ": Υπεύθυνος για το άρθρο είναι αποκλειστικά ο αρθρογράφος. Οι θέσεις του είναι προσωπικές και τίθενται σε δημόσιο διάλογο σε πνεύμα ελευθερίας. 

 

Herder και Φιλοσοφία της Ιστορίας  

12/09/2023

Του Ιωάννη Σαρρή

 

O Johann Gottfried von Herder (1744 - 1803) ήταν, μαζί με τον Goethe, ένας από τους πρώτους και επιδραστικότερους εκπροσώπους του γερμανικού ρομαντισμού. Υπήρξε  μαθητής του Immanuel Kant, αλλά δεν άργησε να αποστασιοποιηθεί από την αυστηρότητα του «άνευρου» ορθολογισμού εκείνου. Επρόκειτο περί μιας συναισθηματικής και χειμαρρώδους προσωπικότητας που εμπιστευόταν το ένστικτο και την ενόρασή του τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό σε σχέση με την συλλογιστική διάνοια, μη δυνάμενος να ανεχθεί την διανοητική τυποποίηση της νεοκλασικής περιόδου.

Κατά παραδοχή του θα προτιμούσε να είχε γεννηθεί στον μεσαίωνα, το γοτθικό πνεύμα του οποίου θαύμαζε ειλικρινά. Απέδιδε την γοτθική τέχνη στην φυσιογνωμία και το ιδιαίτερο πνεύμα του γερμανικού λαού και λάτρευε την ζωγραφική του Albrecht Dürer και την λογοτεχνία του Martin Opitz. Κατ’ αυτόν ο αληθινός πνευματικός πολιτισμός (Kultur) δεν συμπίπτει με τα ελιτίστικα ενδιαφέροντα των ακαδημαϊκά μορφωμένων, αλλά απορρέει από και προορίζεται για τον Λαό (Volk). Ως εκ τούτου, δεν έκρυψε την περιφρόνησή του για την νεοκλασική τάση στα γράμματα και την στείρα μίμηση ελληνικών και λατινικών προτύπων, ενώ αναζητούσε την αυθεντική έκφραση της γερμανικής ψυχής στις λαογραφικές παραδόσεις (Folklore) και τα δημώδη ποιήματα. Αγαπούσε ιδιαίτερα την λαϊκή γερμανική γλώσσα θεωρώντας την θεμέλιο του γερμανικού πολιτισμού. Γενικότερα, τον απασχολούσε ο ρόλος της γλώσσας στην συγκρότηση της σκέψεως και, παρότι ουδέποτε έφθασε στο σημείο να δηλώσει ότι η πρώτη καθορίζει την δεύτερη σαν άλλος Wittgenstein, υποστήριξε ότι η γλώσσα σχηματίζει και οριοθετεί τα πλαίσια και τα πρότυπα εντός των οποίων σκέπτεται και αισθάνεται η γλωσσική κοινότητα, καθότι η γλώσσα και η σκέψη αλληλεξαρτώνται. Στον Herder, λοιπόν, έχει καταλογισθεί η πρώτη ρομαντική πρόσληψη του «έθνους», όχι ως μίας πολιτικώς ομονοούσας συλλογικότητας υπό την οπτική του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως (nation), αλλά ως ενός ιστορικώς δρώντος λαού με ζωντανή παράδοση (Volk). Κατά συνέπεια, υπήρξε ένας από τους πρώτους ρομαντικούς εθνικιστές και μάλιστα παγγερμανιστής, καθώς οραματιζόταν την συνένωση όλων των γερμανικών εδαφών σε ένα ενιαίο κράτος που θα πλησιάζει σε έκταση την μεσαιωνική επικράτεια των Σουαβών αυτοκρατόρων. Τόσος ήταν ο πατριωτικός ζήλος του Herder, η ανησυχία του για το μέλλον του γερμανισμού ακόμη και σε σχέση με την θρησκεία, ώστε φλέρταρε με την ιδέα του παλαιού παγανισμού ως στοιχείου της γερμανικής παραδόσεως, παρότι είχε και την ιδιότητα του (λουθηρανού) πάστορα. Βεβαίως, εάν ανατρέξουμε στην γερμανική ιστορία και δούμε τις καταστροφές που προκλήθηκαν από θρησκευτικές έριδες μεταξύ προτεσταντών και καθολικών (βλέπε τον Τριακονταετή Πόλεμο), τότε θα εκτιμήσουμε την ανησυχία του. Παρά ταύτα, σε αντίθεση με μεταγενέστερους πολιτικά συντηρητικούς στοχαστές του ρομαντικού ρεύματος, ο Herder υποδέχθηκε με ενθουσιασμό την Γαλλική Επανάσταση και δεν απεκήρυξε τις αρχές του Διαφωτισμού, τουλάχιστον όχι τελείως.  

Η φιλοσοφία του Herder αναφορικά με την ιστορία παρουσιάσθηκε σε μια ημιτελή σειρά 20 βιβλίων με τίτλο «Ιδέες για μια Φιλοσοφία της Ιστορίας της Ανθρωπότητας» (Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit, 1784-1791). Σε στοίχιση με την κατοπινή ιδεαλιστική σχολή ιστοριογραφίας, ο Herder πίστευε ότι η γνώση της ιστορίας εξαρτάται από την ικανότητα του ιστορικού να οικειοποιείται με την φαντασία του πρόσωπα του παρελθόντος, να αναβιώνει νοερά την εμπειρία τους. Επομένως, ως ιδανική αρχή για την διερεύνηση της ανθρώπινης ιστορίας θεωρούσε την κατανόηση της θέσεως του ανθρώπου γενικά στον κόσμο, την οποία και πραγματεύθηκε στα πρώτα 5 βιβλία. Πίστευε ότι ολόκληρο το σύμπαν εμψυχώνεται και οργανώνεται από μία υπερβατική ζωοποιό δύναμη ή ένα σύνολο τέτοιων δυνάμεων, που στοχεύουν στην ανάδυση του πνεύματος διαμέσου της ανθρωπότητας, η οποία συνιστά απόληξη μιας συνεχούς κλιμακώσεως της ζωής από την ανόργανη στην ενόργανη ύλη. Ο άνθρωπος αποτελεί το τελειότερο και πνευματικότερο πλάσμα του φυσικού κόσμου και -για τον Herder- το εντυπωσιακότερο γνώρισμά του είναι η όρθια στάση, που του επέτρεψε να αναπτύξει το μυαλό του και να συλλάβει την γλώσσα, την θρησκεία και την ηθική. Τούτη η κάπως αυθαίρετη θεώρηση προσιδιάζει σε κάποιου είδους ψυχοβιολογική πρόοδο, χωρίς ασφαλώς να ενέχει τις επιστημονικές προδιαγραφές της Εξελίξεως που προτάθηκε λίγο αργότερα από τον Δαρβίνο. Στον κόσμο των ζωντανών όντων ο άνθρωπος κατέχει την ανώτερη θέση και όλα τα υπόλοιπα όντα υπάρχουν για να τον υπηρετούν, αλλά στον υπερβατικό κόσμο των πνευματικών όντων, στον οποίο πίστευε ακράδαντα ο Herder, κατέχει την κατώτερη θέση. Χάρη στο πνεύμα του, ο άνθρωπος λειτουργεί σαν γέφυρα μεταξύ των δύο κόσμων. 

Σύμφωνα με τον Herder, η Ιστορία είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπιδράσεως δύο ομάδων δυνάμεων, των εξωτερικών δυνάμεων που διαμορφώνουν το φυσικό περιβάλλον (φύση, κλίμα, γεωγραφία κ.α.) και των εσωτερικών δυνάμεων των ανθρώπων -ή ακριβέστερα των «εθνών»- που απορρέουν μέσα από το πνεύμα τους. Δεν υφίσταται κανένας ενιαίος πανανθρώπινος πολιτισμός που διακρίνει τον «πολιτισμένο» από τον «βάρβαρο», όπως υποστήριζαν αυτοαναφορικά οι Διαφωτιστές. Οι πολιτισμοί είναι τόσοι όσα τα έθνη της γης, ο καθένας με την δική του ιδιοπροσωπία και ταυτότητα. Κατά τον Herder η Ιστορία γράφεται από έθνη, δηλαδή από λαούς με ζωντανή παράδοση και συνείδηση της ιστορικής αποστολής τους, που διαφέρουν από τις ανερμάτιστες και ιστορικώς αδρανείς μάζες. Το έθνος συνέχεται και διακρίνεται από το «πνεύμα» του, την παράδοσή του, την σχέση του με άλλα έθνη, το φυσικό του περιβάλλον και την κοινή καταγωγή του. Η καταγωγή ευθύνεται για την διαφοροποίηση της ανθρώπινης φύσεως σε επιμέρους μορφές, ήτοι για την διάκριση μεταξύ των φυλών της γης, αλλά δεν συνιστά τον αποκλειστικό ή τον κύριο παράγοντα για την ανάπτυξη του έθνους. Το έθνος εκφράζεται στην Ιστορία διαμέσου του χαρακτηριστικού του πνεύματος (Volksgeist), που αποτελεί συνισταμένη των πνευματικών έργων των μελών του. Εν προκειμένω, ο Herder ήταν πεπεισμένος ότι οι ιστορίες της Ελλάδος και της Κίνας θα ήταν πολύ διαφορετικές εάν οι Έλληνες ζούσαν στην Κίνα και οι Κινέζοι στην Ελλάδα, διότι συγκροτούσαν διαφορετικούς ιστορικούς «οργανισμούς» με ξεχωριστό (εθνικό) «πνεύμα».

Ο Herder πίστευε ότι η κατανόηση κάθε ιστορικής καταστάσεως επιτυγχάνεται με την ανάλυση των ιδιαιτέρων συνθηκών της εκδηλώσεώς της, οι οποίες φανερώνουν πως τα γεγονότα δεν μπορούσαν να εκτυλιχθούν διαφορετικά για την παραγωγή του ίδιου αποτελέσματος. Περαιτέρω, θεωρώντας την ανάπτυξη ενός έθνους το ίδιο φυσική και συνάμα θαυμαστή με την άνθηση ενός λουλουδιού, προσπάθησε να δείξει ότι η πορεία των εθνών μέσα στην Ιστορία ακολουθεί κάποιους νόμους, αλλά οι άνθρωποι μπορούν να την επηρεάσουν εν μέρει, εφόσον το μέλλον τους έγκειται στις δυνατότητές τους. Κάπως αόριστα διεκήρυξε, επιπλέον, ότι η Ιστορία έχει έναν τελικό σκοπό και αυτός είναι η πραγμάτωση του Ανθρωπισμού, που θα προέλθει από την συνεχόμενη ανάδυση των πνευμάτων, η έλευση μιας τελικής συνθήκης όπου οι άνθρωποι θα πραγματώνουν αληθινά και στον ύψιστο βαθμό τον εαυτό τους. 

Την κριτική της θεωρίας του την εγκαινίασε ο δάσκαλός του, Καντ, προτείνοντάς του περισσότερη περίσκεψη στις μεθόδους. Ο δε Herder θεώρησε ότι οι αντιδράσεις κατά της χειμαρρώδους γραφής του προήρχοντο από στενόμυαλα πνεύματα δίχως φαντασία. Εν τούτοις, η αξιολόγηση του έργου του βάσει αυστηρά ορθολογικών κριτηρίων μάλλον κρίνεται μάταιη, διότι παραβλέπει το ουσιαστικό προτέρημά του που δεν ήταν άλλο από την πρωτότυπη και διεισδυτική δύναμη του λόγου του, η οποία προσέφερε πολλά στοιχεία στην ιστορία των ιδεών και επηρέασε μεγάλους στοχαστές, όπως τον Hegel. 

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Hayes, C. J. H. (1927). Contributions of Herder to the Doctrine of Nationalism. The American Historical Review, Vol. 32(4), σελ.719-736.

Herder, J. G. (2016). Outlines of a Philosophy of the History of Man (ed. D. G. Payne). CreateSpace Independent Publishing Platform.

McCabe, D. (1998). Hegel and the Idea of Philosophical History. History of Philosophy Quarterly, Vol. 15(3), σελ.369-388.

Walsh, W. H. (1977). Εισαγωγή στη Φιλοσοφία της Ιστορίας (Γ΄ έκδοση). Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σελ.195-207.

 

Σημείωση "φ": Υπεύθυνος για το άρθρο είναι αποκλειστικά ο αρθρογράφος. Οι θέσεις του είναι προσωπικές και τίθενται σε δημόσιο διάλογο σε πνεύμα ελευθερίας.

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Hayes, C. J. H. (1927). Contributions of Herder to the Doctrine of Nationalism. The American Historical Review, Vol. 32(4), σελ.719-736.

Herder, J. G. (2016). Outlines of a Philosophy of the History of Man (ed. D. G. Payne). CreateSpace Independent Publishing Platform.

McCabe, D. (1998). Hegel and the Idea of Philosophical History. History of Philosophy Quarterly, Vol. 15(3), σελ.369-388.

Walsh, W. H. (1977). Εισαγωγή στη Φιλοσοφία της Ιστορίας (Γ΄ έκδοση). Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, σελ.195-207.